In actie voor banen voordat het te laat is

De gemeente Terneuzen is zich een hoedje geschrokken. Een van de grootste werkgevers in de regio, chemiereus Dow Chemical, kondigt aan wereldwijd vijfduizend banen te schrappen. Welke gevolgen dat heeft voor de 2100 werknemers in Terneuzen, is nog onduidelijk. En die onduidelijkheid maakt het voor de gemeente moeilijk om nu al maatregelen te nemen, zegt woordvoerder Dirk Timmers. ‘Het is nog zeer onzeker hoe het zich gaat ontwikkelen. Het is net iets te vroeg om al aan concrete stappen te denken. We zijn nog van de schrik aan het bekomen.’

In Rotterdam proberen ze de schrik voor te zijn. Sinds het uitbreken van de kredietcrisis komt wekelijks een select gezelschap op het stadhuis bijeen om de economische ontwikkelingen in de stad door te nemen. CWI, UWV, Kamer van Koophandel, ambtenaren en desgewenst ook wethouder Lucas Bolsius houden dan onder meer de instroomcijfers in de WW en bijstand tegen het licht. ‘Er is nog geen sprake van een verhoogde toestroom, maar als je wacht tot het wel zo ver is, ben je dus te laat’, verklaart de woordvoerder van Bolsius, Pieter Bas Simons, de oprichting van het ‘kernteam’.

Een van de plannen die uit het kernteam is gekomen, is het instellen van een speciaal telefoonnummer voor ondernemers dat binnenkort de lucht in gaat. Simons: ‘We roepen hen op zich nu al te melden als ze verwachten dat ze binnen twee maanden in de problemen komen. Wij kijken dan of we in de tussentijd al maatregelen kunnen nemen, vóór er mensen daadwerkelijk op straat komen te staan. De crisis gaat vervelende dingen veroorzaken, maar biedt ook kansen. We hebben in de stad relatief veel moeilijk vervulbare vacatures, bijvoorbeeld in de elektrotechniek en de haven. Mogelijk dat we, door tijdig op ontwikkelingen in te spelen, daar juist problemen kunnen oplossen.’

Het Centraal Planbureau (CPB) heeft deze week de economische vooruitzichten naar beneden bijgesteld en schat dat er de komende twee jaar tweehonderdduizend werklozen bij zullen komen. Waar de ontslagen gaan vallen en hoe lang de recessie zal duren, is moeilijk te voorspellen.

Laconiek

Een telefonische rondgang langs een aantal gemeenten wijst uit dat de manier waarop met de crisisvoorspellingen wordt omgesprongen erg verschilt. In ambtenarenstad Den Haag is men nog vrij laconiek. ‘Er wordt wel over nagedacht, maar er is nog niemand bevallen van een nota’, zegt woordvoerder Milja Zwart. ‘We hebben hier weinig industrie, dus dan is het effect van zo’n crisis meer vertraagd.’

In Sittard-Geleen daarentegen, waar juist heel veel industrie is, luidt men de alarmklokken. In de gemeente is onder meer autobouwer NedCar gevestigd en die industrie ligt volledig op haar gat. Iets dat ook bij veel toeleveranciers in de regio direct effect heeft, zegt wethouder Pieter Meekels. ‘We kunnen hier de eerste klappen verwachten. Vandaar dat we ook proberen er eerder bij te zijn.’

Op initiatief van de provincie Limburg is in november een taskforce van start gegaan die eventuele economische rampspoed het hoofd moet bieden. Daarin zitten vertegenwoordigers van het bedrijfsleven, overheden en instellingen als het CWI. Overheden kunnen volgens Meekels absoluut veel doen in dit soort tijden. Hij noemt wat voorbeelden: ‘Haal investeringen naar voren. Als er infrastructurele projecten op stapel staan, begin daar nu mee in plaats van over een jaar. Zorg dat de koopkracht van burgers in bedrijven op peil blijft, door de lasten van gemeentelijke heffingen omlaag te brengen.’

In de taskforce is ook gesproken over maatregelen om een dalende woningmarkt een zetje te geven of financiële injecties in bedrijven te doen. Toch is de wethouder, net als zijn Rotterdamse collega, optimistisch: ‘Mijn indruk is dat werkgevers zich vrij flexibel opstellen. Daar zijn wel afspraken mee te maken over bijvoorbeeld scholing en stageplaatsen. Dat we als regio gezamenlijk optrekken, scheelt ook veel. Ik schat dat er binnen een jaar ook weer mensen nodig zijn, dus de uitdaging is nu vooral om mensen die werkloos worden voor de regio te behouden en te bemiddelen naar sectoren waar wel werk is.’

Rare situatie

Juist het feit dat er toch nog veel vacatures zijn, maakt het een beetje rare situatie, beaamt Frank Bartels van het UWV: ‘Iedereen die zich bij ons meldt, zal ook op die vacatures worden gewezen. Het hele scholingsaspect zal nog belangrijker worden de komende tijd.’ Bij het UWV worden de werkloosheidscijfers ook op de voet gevolgd. Bartels: ‘De laatste cijfers, van oktober, gaven nog een lichte daling aan, maar de verwachting is dat de volgende maand een lichte trend naar boven te zien zal zijn.’ Hij verwacht vooral veel van de mobiliteitscentra, teams die bij bedrijven in nood personeel proberen te bemiddelen bij ander werk of een opleiding.

De centra worden bijvoorbeeld ingeschakeld bij bedrijven die arbeidstijdverkorting hebben gevraagd bij het ministrie van Sociale Zaken. In de eerste week van december hebben 63 bedrijven op deze regeling een beroep gedaan, schreef minister Piet Hein Donner deze week aan de Tweede Kamer. Daarmee is 55.000 uur gemoeid. Het kabinet heeft gezegd maximaal 760.000 uur te compenseren.