Achterhoek heeft als eerste onderwijsroute aanbesteed

De acht Achterhoekse gemeenten hebben de drie inburgeringsroutes via een bijzonder traject aanbesteed. En dat in een tijd dat nog nergens in het land over de volle breedte van de drie leerroutes contracten zijn gesloten. Omdat geen enkele aanbieder uit de voeten kan met de (te) lage tarieven die gemeenten willen en kunnen betalen voor met name de onderwijsroute. Voor zover bekend is de Achterhoek de eerste regio die de onderwijsroute, essentieel onderdeel van de nieuwe Wet inburgering, heeft aanbesteed.

Succesfactor

Bestuurlijk trekker van de Achterhoek, de Doetinchemse wethouder Jorik Huizinga (D66), is dik tevreden over zowel de aanbestedingsprocedure als het bereikte resultaat. ‘We hebben de aanbieders opgezocht en hebben de aanbesteding in dialoog met hen vormgegeven. Dat vraagt lef, maar het heeft veel opgeleverd.’ Het via dialoog aanbesteden is een succesfactor geweest, stelt ook Arthur van de Meerendonk, die als extern adviseur de aanbesteding voor de acht gemeenten heeft vormgegeven en begeleid. Het is de gemeenten door die dialoog ook gelukt om binnen het oorspronkelijke budget te blijven dat gemeenten voor deze nieuwe taak van het rijk krijgen.

 

Marktconsultatie

‘Bij een normale aanbesteding is het eigenlijk een “gesloten-envelop-proces”. Als gemeente of regio zet je een opdracht in de markt, met een niet onderhandelbare prijs, en daarop tekenen partijen zich al dan niet in. Degene die als beste uit de bus komt, krijgt de opdracht, terwijl er misschien nog wel heel veel vragen zijn. Van beide kanten’, verduidelijkt Van de Meerendonk. Natuurlijk zijn vooraf vaak marktconsultaties, ‘maar daar laten aanbieders nooit het achterste van hun tong zien.’

 

Wensenlijst

De Achterhoek besloot de aanbesteding in drie fases op te knippen. In de eerste fase werden aanbieders gevraagd om vrijblijvend een plan van aanpak in te dienen, zonder daarbij een prijs te noemen. Daarbij konden geïnteresseerde aanbieders wel gebruik maken van een ‘wensenlijst’ die de gemeenten hadden opgesteld voor de inburgeringstrajecten. Zes partijen dienden zo’n plan van aanpak in.

 

Opknippen opdracht

Daarop volgde een eerste dialoogronde. ‘We hebben de zes aanbieders in een gezamenlijke sessie en vervolgens ieder apart gesproken. Daarin hebben we hen onder meer gevraagd of we de opdracht in zijn geheel moesten aanbesteden, of in partjes moesten opdelen en aanbesteden’, aldus Van de Meerendonk. Bij het opdelen in partjes werd aan een inhoudelijke opdeling gedacht (afzonderlijke leerroutes), maar ook aan een geografische. ‘We hebben relatief weinig inburgeraars en de afstanden zijn groot om bij een onderwijsinstelling te komen’, verduidelijkt Huizinga.

 

Indicatieve prijs

Een geografische knip zagen de aanbieders niet zitten; een inhoudelijke wel. De gemeenten besloten daarop de aanbesteding in twee percelen op te knippen. Het eerste perceel betreft de onderwijsroute die inburgeraars naar een erkend diploma op niveau mbo, hbo of wo toeleidt. Het tweede perceel omvat de zogeheten Zelfredzaamheidroute en de B1-route, waarbij statushouders die verplicht moeten inburgeren, binnen maximaal drie jaar de Nederlandse taal op B1-niveau machtig moeten zijn. Aan het einde van deze fase werden de aanbieders gevraagd een indicatieve prijs te geven. ‘Dat was echter deels appels met peren vergelijken’, vertelt Van de Meerendonk. De ene aanbieder ging uit van een klasje met zes inburgeraars en een ander van een klasje met twaalf statushouders. Ook het aantal locaties waar een aanbieder onderwijs wilde geven, varieerde.    

 

Risico’s

Vervolgens ging de tweede fase van start, waarbij de aanbieders werden gevaagd hun plan van aanpak op basis van de aanscherpingen aan te passen en opnieuw in te dienen. ‘Deze ronde hebben we gebruikt om over prijzen te praten’, aldus Van de Meerendonk. ‘De ingediende prijzen waren aan de hoge kant. We hebben aan de aanbieders gevraagd wat wij ze aan comfort kunnen bieden, zodat zij de prijzen zouden kunnen verlagen.’ De aanbieders wilden dat de regio maximaal twee aanbieders per perceel zouden contracteren. Ook wilden ze niet pas na een succesvolle afronding van een inburgeringstraject de laatste factuur betaald krijgen. ‘De gemeenten wilden dat wel, maar de aanbieders stelden dat dit te veel risico’s met zich zou meebrengen. We hebben deze voorwaarde geschrapt, en dit konden we doen omdat we tussentijds monitoren hoe de trajecten lopen’, aldus Van de Meerendonk. ‘Voor de definitieve inschrijving hebben we aanbieders gevraagd om met een prijs te komen voor een nauwkeurig beschreven basispakket dienstverlening zodat we een zuivere prijsvergelijking konden maken.’

 

Binnen budget

In de derde en laatste fase zijn spijkers met koppen geslagen. De twee aanbieders die de onderwijsroute gaan verzorgen, gaan dat doen voor een bedrag dat ruim boven de 10.000 euro per traject ligt. Voor dat bedrag moest die onderwijsroute geregeld kunnen worden, had het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) tot voor kort in gedachten. De B- en Z-route kunnen de aanbieders voor minder dan 10.000 euro per traject bieden. Omdat naar schatting niet meer dan een kwart van de inburgeraars in de Achterhoek de onderwijsroute gaat volgen en de overige 75 procent een van de andere twee routes, komen de Achterhoekse gemeenten met het oorspronkelijke rijksbudget uit. Recent is overigens besloten dat rijksbudget te verhogen.

 

Extra modules

Wethouder Huizinga is blij met het extra rijksgeld, ook al zijn alle routes in de Achterhoek binnen budget aanbesteed. ‘Dat is een mooie basis om een vervolg te geven aan de onderwijsroute.’ De prijzen die de Achterhoekse gemeenten met de aanbieders zijn overeengekomen, zijn de prijzen voor het eerdergenoemde basispakket, vult Van de Meerendonk aan. Aanbieders hebben hun inschrijvingen daarnaast modulair opgebouwd. ‘Als we meer budget krijgen, kunnen we laagdrempelig extra modules inkopen.’

 

Geen drempel

Het aanbestedingstraject in de Achterhoek heeft niet veel langer geduurd dan een reguliere aanbesteding, weet Van de Meerendonk. Dat hoeft voor andere regio’s geen drempel te zijn om de aanbesteding ook in dialoog vorm te geven. ‘Door de dialoog kregen we beter inzicht in elkaars wensen en ideeën, waardoor we daar rekening mee konden houden’, stelt Huizinga. ‘Dat betaalt zich uit in het resultaat en een goede onderlinge relatie.’

Voor de onderwijsroute heeft de Achterhoek gekozen voor het Graafschap College dat samenwerkt met de HAN University of Applied Sciences en de Radboud Universiteit. Voor de reguliere inburgeringsroute en de nieuwe zelfredzaamheidsroute zijn TopTaal en Interbeek Support gecontracteerd.

 

Verhoging rijksbudget

Het oorspronkelijke rijksbudget was ontoereikend voor de nieuwe inburgeringstrajecten. Het rijk had aanvankelijk gemiddeld 10.000 euro per inburgeraar beschikbaar. Veel te weinig, waarschuwde de MBO Raad al twee jaar lang. Volgens de MBO Raad is per inburgeringstraject zo’n 18.750 euro nodig. Begin oktober dreigden de aanbestedingstrajecten voor de onderwijsroute op een fiasco uit te lopen. Na bestuurlijk overleg met onder meer SZW, het ministerie van Onderwijs (OCW), gemeentekoepel VNG en de MBO Raad is medio vorige maand besloten dat centrumgemeenten van arbeidsmarktregio’s de komende twee jaar in totaal 24 miljoen extra krijgen om het lesaanbod voor inburgeraars zeker te stellen. De MBO Raad is tevreden met het extra rijksgeld. ‘Scholen en gemeenten kunnen nu samen kijken wat haalbaar is nog nu, en wat verderop in 2022’, aldus de woordvoerder van de MBO Raad. Er is wel een structurele oplossing nodig, benadrukt de MBO Raad. Het rijk geeft uiterlijk komende voorjaar duidelijkheid over meerjarige financiering.