Overschot BUIG-budget over 2018: 159 miljoen euro

Gemeenten houden aan het uitvoeren van hun bijstandstaken over het vorig jaar 159 miljoen euro over, blijkt uit een analyse door Divosa van gegevens die gemeenten bij het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) hebben aangeleverd. Het BUIG-budget voor dit jaar is met 201 miljoen euro omlaag bijgesteld.

Voorlopige cijfers

Na aftrek van de twee jaar geleden opgesoupeerde 138 miljoen euro vangnetuitkering, blijft 21 miljoen euro over van het overschot over 2018. Divosa meldde al eerder dat alle gemeenten samen over het vorig jaar waarschijnlijk zwarte cijfers gaan schrijven wat de BUIG-budgetten betreft, maar een exact bedrag kon toen nog niet genoemd worden. Marije van Dodeweerd (procesmanager monitoring bij Divosa) laat weten dat de berekening gebaseerd is op voorlopige cijfers die gemeenten in het kader van ‘beelden voor de uitvoering’ aanleveren bij het ministerie van SZW. ‘Die cijfers sluiten de laatste jaren goed aan bij de definitieve cijfers die rond de zomer worden aangeleverd. We kunnen er dus redelijk vanuit gaan dat dit ook ongeveer de cijfers zijn die medio dit jaar gemeld gaan worden.’

Overschot voor 67 procent gemeenten

Volgens Van Dodeweerd zijn de zwarte cijfers mogelijk gemaakt doordat gemeenten niet meer achteraf worden gecompenseerd voor de extra uitkeringen voor statushouders. Met de kasschuif van 118 miljoen euro kregen gemeenten het geld voor die uitkeringen afgelopen jaar direct ter beschikking. Ondanks de zwarte cijfers op met macrobudget, kampen sommige gemeenten afzonderlijk door het verdeelmodel toch met tekorten. Over 2018 waren die per inwoner het hoogst in Leeuwarden (96 euro), Den Haag (88 euro) en Oldambt (82 euro). De gemeenten met de grootste overschotten per capita zijn Maastricht (104 euro), Venray (87 euro) en Kerkrade (77 euro). In totaal had 67 procent van de gemeenten vorig jaar een overschot op het bijstandsbudget. Onder de gemeenten met meer dan 100.000 inwoners bevinden zich relatief veel tekortgemeenten, meldt Divosa. Hetzelfde geldt voor gemeenten tot 15.000 inwoners.   

201 miljoen euro minder voor 2019

Tegelijkertijd met de publicatie van de Divosa-analyse, maakte het ministerie van SZW bekend dat het nader voorlopige BUIG-budget voor dit jaar 201 miljoen euro lager uitvalt dan aanvankelijk geraamd. Dat staat daarmee nu ongeveer op 6,02 miljard euro. Daarvan is ongeveer 5,61 miljard bestemd voor de uitvoering van de Participatiewet, waaronder ook de loonkostensubsidies vallen ‘Het voorlopige budget dat afgelopen najaar werd vastgesteld, is onder meer afhankelijk van een raming van het aantal bijstandsuitkeringen in 2018 en in 2019’, legt Van Dodeweerd uit. ‘In deze náder voorlopige budgetten is het daadwerkelijke aantal bijstandsuitkeringen over 2018 meegenomen want die cijfers zijn inmiddels bekend. Omdat de uiteindelijke realisatie van vorig jaar lager is uitgevallen dan geraamd, valt de schatting voor dit jaar ook lager uit.’ Behalve het lager ingeschatte aantal uitkeringen, zijn ook positievere verwachtingen over de conjunctuur aanleiding voor de verlaging van het nader voorlopige budget voor dit jaar. Het definitieve budget wordt naar verwachting bekend in september of oktober.

Trendbreuk

Een overschot op het macrobudget zou een trendbreuk betekenen ten opzichte van de laatste jaren. In 2014 kregen gemeenten bij elkaar 41 miljoen euro te weinig van het rijk om te voldoen aan hun bijstandsverplichtingen. Dat tekort liep in het daaropvolgende jaar op naar 80 miljoen euro. Over 2016 en 2017 hadden gemeenten te maken met nog veel grotere tekorten van respectievelijk 277 miljoen en 276 miljoen euro. Bij die bedragen zijn de kosten voor de vangnetuitkeringen nog niet meegenomen.