Slechte reputatie wijk funest voor betrokkenheid inwoners

Het Sociaal en Cultuur Planbureau (SCP) kraakt stevige noten over het krachtwijkenbeleid in het vandaag verschenen onderzoek Werk aan de wijk. Een quasi-experimentele evaluatie van het krachtwijkenbeleid. Hoofdauteur Matthieu Permentier (1980) geeft een toelichting.

Ondanks vele extra investeringen doen de veertig ‘krachtwijken’ het niet beter dan vergelijkbare wijken. Zo is de sociaal-economische positie van bewoners in veertig ‘krachtwijken’ tussen 2008 en 2012 nauwelijks verbeterd ten opzichte van de andere wijken. En bewoners van de krachtwijken zijn de afgelopen jaren naar verhouding vaker slachtoffer geweest van geweld, diefstal en vernieling. 

Is de krachtwijkenaanpak mislukt?

‘Dat kun je zo niet zeggen. De ontwikkelingen in de krachtwijken zijn op verschillende punten positief geweest. Zo is tevredenheid met de woonomgeving toegenomen en is oververtegenwoordiging van lage inkomensgroepen gedaald. Het is onwaarschijnlijk dat dat zonder extra aandacht en geld zou zijn gebeurd. Maar de termijn waarop de resultaten zijn behaald, gaat terug tot ver voor de start van de krachtwijkenaanpak. Het bewijs ontbreekt dat de verbeteringen in de veertig wijken een gevolg zijn van het huidige beleid.’

‘Aan de andere kant weet je ook niet wat er met de wijken was gebeurd als er de afgelopen jaren helemaal geen extra geld en aandacht was geweest. Van sommige investeringen zul je wellicht pas over een nog langere periode kunnen zeggen of ze succesvol zijn. Het is nog te vroeg om definitieve conclusies te trekken. Dat de krachtwijken het niet beter doen dan vergelijkbare wijken komt mogelijk doordat ook in de overige wijken van de steden is geïnvesteerd.’

Welke onderdelen van de krachtwijkenaanpak werken wel en welke niet?

‘Wij hebben niet exact onderzocht wat wel en wat niet werkt binnen de krachtwijkenaanpak. Maar als je kijkt naar specifieke wijkinterventies zie je wel kleine positieve effecten bij grootschalige sloop en nieuwbouw. Je kunt je daarbij natuurlijk wel afvragen hoe die investeringen in verhouding staan tot de bereikte resultaten.’ ‘Van de meeste andere interventies verschilt het per gemeente, en mogelijk zelfs per wijk, wat wel en niet werkt. Een wijk in Enschede kampt met hele andere problemen dan een wijk in Rotterdam.’

Duidelijk mislukt is het vergroten van de betrokkenheid van inwoners bij de wijk, terwijl het bevorderen van buurtparticipatie juist een van de doelen van het beleid was. Hoe komt dat?

‘Bepaalde groepen mensen laten zich wellicht afschrikken door het label probleemwijk. Een slechte reputatie van de wijk kan de betrokkenheid van bewoners negatief beïnvloeden. Daarnaast wonen er in de aandachtswijken nu eenmaal veel mensen die zich weinig betrokken voelen bij hun wijk, zoals studenten of tijdelijke arbeidsmigranten. Zij wonen vaak maar kort in een wijk en hebben daardoor nauwelijks interesse om zich in hun directe woonomgeving te verdiepen.’

De rijksoverheid heeft zich zo goed als teruggetrokken uit de krachtwijken. Gaan gemeenten wel door?

‘Mijn indruk is dat gemeenten ondanks de crisis proberen zoveel mogelijk van de afspraken uit 2007 na te komen. De meeste wethouders willen immers de leefbaarheid in de krachtwijken op een zo hoog mogelijk niveau krijgen. Dat lijkt een prima streven, de meeste wijkbewoners willen een veilige buurt en een schone stoep. De wijkenaanpak in brede zin blijft relevant. Kijk maar naar zaken die steeds meer het wijkniveau raken, zoals de Wmo (Wet maatschappelijke ondersteuning, red). Gemeenten zullen de komende jaren weer zelf bepalen wat er moet gebeuren in de wijken, zonder dat de rijksoverheid daar sterk bij betrokken is.’