2.000 hectare beekdalbossen erbij

De waterschappen gaan inventariseren waar ze bossen kunnen aanleggen in beekdalen. De aanleg van bossen volgt uit het Klimaatakkoord en is bedoeld om CO2 vast te leggen, maar dient meer doelen, zoals het verbeteren van de waterkwaliteit, die bijna nergens voldoet aan de normen. Om waterschappen te helpen heeft de Unie van Waterschappen (UvW) een hulpmiddel laten ontwikkelen.

Sponswerking

De aanleg van bossen, zoals afgesproken in het Klimaatakkoord, is in 2020 uitgewerkt in de bossenstrategie. Die stelt dat er tot 2030 2.000 hectare bos kan worden aangelegd in beekdalen. Dit werkt als een mes dat snijdt aan meer dan twee kanten. 'Bosuitbreiding in beekdalen draagt bij aan biodiversiteit, klimaatadaptatie en aan verbetering van de waterkwaliteit', voorspelt de bossenstrategie. 'Zo bevorderen bossen de sponswerking van beekdalen en daarmee de klimaatbestendigheid van het landschap. Water kan beter worden vastgehouden. Door meer schaduw verbetert de waterkwaliteit en worden de doelen vanuit de Kaderrichtlijn Water eerder gerealiseerd.'

Kwaliteitswinst

Volgens de Kansenkaart nieuw bos in beekdalen, die de UvW heeft laten maken om de zoektocht te vergemakkelijken, leidt nieuw bos op reguliere landbouwgronden tot minder uitspoeling van stikstof, fosfaat en andere milieubelastende stoffen naar het grondwater en minder afspoeling naar het oppervlaktewater. 'Ontwikkeling van nieuw bos zal dan ook de grootste kwaliteitswinst opleveren wanneer dat gebeurt op areaal dat nu niet als “natuur” in gebruik is', aldus de kansenkaart, die overigens geen kaart bevat waarop kansrijke gebieden zijn ingekleurd.

Waterpeil

Met de vereiste aanpassingen aan het landschap komen we van ver, zo valt te lezen in Krachtig groen herstel van Nederland (2021) van VNG, IPO en UvW. 'In de afgelopen eeuw zijn natuurbeken gemiddeld met een factor 4 verbreed of verdiept, waardoor het waterpeil structureel zakte.' Vervolgens werden stuwen aangelegd om het gewenste waterpeil te krijgen.

Meanders

Dat proces moet nu dus gekeerd worden. 'Bij beekherstel worden die stuwen vaak weer verwijderd en de bedding krijgt weer meanders.' Dat is echter niet genoeg. Als de beekbodem diep blijft, is er geen vernatting. 'Alleen door de bedding op te hogen, verhogen we de ontwateringsbasis en houden we meer water vast in de bodem.'

Klimaatbuffers

Als er bossen komen in beekdalen zal de aangrenzende omgeving dan ook op de schop moeten. De bossenstrategie formuleert het zo: 'Aan weerszijden van de beek zijn klimaatbuffers en extensievere vormen van landbouw nodig, die beter water vasthouden en minder nutriënten uitspoelen naar de beken.' Het gaat dus niet alleen om 'technische uitdagingen', maar ook om een 'ruimtelijke inpassingsvraagstuk', waarschuwt Krachtig groen herstel van Nederland. De waterschappen hebben beloofd om dit jaar aan te geven welke mogelijkheden zij zien om bossen in beekdalen aan te leggen.