VNG vindt dat Keijzer de Wet regie volkshuisvesting verzwakt

Eigenlijk moet de Wet versterking regie volkshuisvesting, die nu een jaar geleden bij de Tweede Kamer werd ingediend, op 1 juli dit jaar door de Eerste Kamer zijn. Dat komt doordat dit wetsvoorstel, waarmee zowel het vorige als huidige kabinet de woningbouw wil versnellen, onderdeel is van een coronafonds van de Europese Commissie. Het gaat om de Europese Herstel- en verkrachtfaciliteit, waarvoor Brussel in 2022 648 miljard euro reserveerde. Aan de bijtijdse invoering van de Wet versterking regie volkshuisvesting is nog 600 miljoen euro verbonden.

Er is één probleem: het wetsvoorstel is nog altijd onder behandeling in de Tweede Kamer. Een reden is de val van het vorige kabinet, en de wijzigingen die de nieuwe regeringscoalitie in het wetsvoorstel wilde aanbrengen. Een maand geleden stuurde ministerie Mona Keijzer van Volkshuisvesting de aanpassingen naar de Tweede Kamerleden, die tot dinsdag hadden om hun visie hierover te geven.

Verzwakt

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) vindt dat Keijzer het oorspronkelijke wetsvoorstel heeft verzwakt, laat de koepelorganisatie weten. Eén kritiekpunt is dat zij invoert dat minimaal 30 procent van de nieuwbouw in elke woningbouwregio moet bestaan uit sociale huurwoningen.

Maar de ene regio is de andere niet, zegt de koepel. ‘In Zeeland zijn bijvoorbeeld relatief veel goedkope koopwoningen, waardoor de behoefte aan sociale huur kleiner is dan elders. In de regio Rotterdam zijn relatief veel sociale huurwoningen, maar is meer vraag naar middelduur. In de Metropoolregio Amsterdam zijn enorme wachtlijsten voor sociale huur. Het voorstel van de minister biedt onvoldoende flexibiliteit om voor dit soort situaties maatwerk te leveren.’

Fors

Als het gaat om individuele gemeenten wil de VNG juist strikter zijn dan de minister. De koepel wil dat elke gemeente gemiddeld 30 procent sociale huurwoningen heeft. Het landelijke gemiddelde ligt nu op 26 procent. Gemeenten die boven dat gemiddelde zitten, moeten zich volgens de minister richten op de middencategorie: middenhuurwoningen en koopwoningen tot 390.000 euro. ‘Er zijn gemeenten met veel woningzoekenden met lagere inkomens. Die worden nu gedwongen meer middelduur te bouwen. Vaak zijn dit grotere gemeenten met relatief veel sociale huurwoningen en een fors bouwprogramma.’

Solidariteit

Bijkomend probleem, in de ogen van de VNG, is dat in de totale woningbouwregio wel 30 procent sociale huur moet bijgebouwd. Dat kan lastig worden voor kleinere regiogemeenten als zij het feit moeten compenseren dat een grote buurgemeente, zoals Amsterdam, wel veel bouwt maar door Keijzer begrensd wordt in de hoeveelheid sociale huur. Bovendien maakt Keijzer het mogelijk dat gemeenten met een benedengemiddeld percentage sociale huur gemotiveerd afwijken van de 30-procent-stelregel. De provincie moet gaan beoordelen of de motivatie hiervoor afdoende is. Dat schaadt de solidariteit. ‘Dit lijkt dus een theoretische mogelijkheid te worden. En een onwenselijk principe. Elke gemeente moet zijn fair share nemen en bijdragen aan de oplossing van het woningtekort op dit vlak.’

Een familiewoning?

Iets wat Keijzer ook wil: dat gemeenten niet meer aan voorwaarden hoeven te voldoen om te mogen uitbreiden in plaats van inbreiden. Dat betekent dat de zogenaamde Ladder voor duurzame verstedelijking vervalt. ‘De minister pakt graag de regie op de volkshuisvesting, maar regie op de ruimtelijke ordening vindt zij kennelijk niet belangrijk’, reageert de VNG sarcastisch.

Tot slot wil de minister verguningsvrij toestaan dat op kavels mantelzorg- en familiewoningen worden bijgebouwd. De VNG echter vindt dat gemeenten dat zelf moeten beslissen. ‘Zo wordt rekening gehouden met beschermde stads- en dorpsgezichten, binnenterreinen, parkeerdruk en toegankelijkheid vanaf de openbare weg.’ Bovendien: wat is een familiewoning?

De VNG vreest wat daarvan komt: ‘Een situatie van mantelzorg is tijdelijk, maar familie is een ruim begrip en in theorie ongelimiteerd in de tijd.’