Verkenning circulaire oplossing voor afgedankte windmolenwieken

In de gebouwensector zoekt men naar duurzame toepassingen van hergebruikte elementen in ontwerpen van eigen gebouwen. Het omzetten van deze individuele ketenproblematiek in realistische uitdagingen is niet altijd makkelijk. Soms helpt het dan ook om samen te kijken naar hoe we elkaar kunnen helpen. Eneco en Arcadis verkennen daarom samen adequate oplossingen voor deze sectoroverstijgende uitdaging: hoe verlengen we de levensduur van windmolenwieken voor Eneco? En hoe krijgt Arcadis meer hoogwaardige circulaire materialen voor in gebouwen?

Is een wiek eindig?

De wieken van een windmolen gaan gemiddeld zo’n twintig jaar mee. Simpelweg door het optreden van ‘vermoeidheid’ tijdens het draaien en aflopende vergunningen. We willen natuurlijk niet dat de wiek bij een flinke windvlaag bij de buren in de tuin of op het dak eindigt. Windenergie levert een belangrijke bijdrage aan onze klimaatdoelstellingen. Maar bij het einde van de levensduur van de wieken van windmolens eindigt dit pad nu nog te vaak in een duurzame mineur: de vuilverbrander. Dit komt doordat ze opgebouwd zijn uit composiet, dat lastiger te recyclen is. Eneco zoekt daarom naar betere circulaire alternatieven voor afgedankte windwieken.

Zoektocht naar hergebruikte bouwmaterialen

Vanuit Arcadis zoeken we continu naar innovatievere en minder CO2- belastende manieren om hergebruikte materialen toe te passen in de ontwerpen die we maken. Een eeuwige zoektocht naar puzzelstukjes die moeten passen binnen de vraag van de klant, de beschikbare technieken en klimaat- en CO2-ambities. In onze zoektocht naar circulaire toepassingen viel ons oog op de energiesector met haar ‘afgedankte’ wieken. Zouden wij de wiek in een ontwerp in kunnen zetten als hergebruikt element?

Levensduur verlengd naar 70 jaar

De windwiek is al eens als kunstwerk toegepast, als speeltuin, fietshok en er lopen zelfs onderzoeken voor een toepassing als loopbrug. In ons geval zagen we kansen voor de wiek als geheel element in één van de ontwerpen van de Arcadis-architecten: de overkapping van een OV-terminal! Het idee van hoofdarchitect Luc Veeger bestaat eruit om tientallen windwieken te upcyclen als dak-element en daarmee een dertig jaar langere levensduur te geven. Zie het ontwerp, dat helaas door een wijziging in de plannen van de opdrachtgever nu nog niet gerealiseerd gaat worden. Tevens deden we precies wat bij elk ontwerp gedaan dient te worden: werken aan een volgende levensduur. Waar de windwiek eerst als dak-element zou dienen van een grote terminal, kan deze later ook als kleiner bushokje fungeren. Dit zou nog eens twintig jaar toevoegen aan de levensduur van de wiek. De optelsom is dan: 20 jaar als windwiek, plus 30 jaar als dakconstructie van een busterminal, plus nog eens 20 jaar als bushokje. Zo verlengen we de levensduur van de wieken met 70 jaar in plaats van 20.

De praktijk van windwiektransacties

Praktisch gezien moesten we de volgende vier uitdagingen met elkaar oplossen:

• De juiste personen te pakken krijgen.
  Na een aantal telefoontjes en overleggen ging de bouwprojectleider van Arcadis al snel met de werkvoorbereider van Eneco in conclaaf over de specifieke details. Beide partijen hadden hierbij geduld, een positieve houding en een oprechte interesse om sectoroverstijgende successen als deze te bewerkstelligen.
• De planning op elkaar aan laten sluiten.
  Wanneer worden windwieken gedemonteerd en hoe lang en waar kunnen wij ze opslaan? Zo konden wij verkennen wat goed zou aansluiten op onze planning. Na wat passen en meten was duidelijk welke windwieken vrij kwamen en konden wij aansluiting vinden met het beoogde project. Het bleek wel belangrijk te zijn om vroegtijdig te beginnen met deze verkenningen.
• De kosten zitten hem in hergebruik.
  Financieel en juridisch waren we er snel uit: Eneco betaalt de demontage- en transportkosten, Arcadis en de klant de tijdelijke opslag van de wieken. Na het einde van de levensduur blijft de klant verantwoordelijk voor de wieken.
• Bouwkundige regelgeving
  Hoe pas je een windwiek toe als dakelement in een gebouw? We mochten een windwiek van Eneco gebruiken om een analyse te doen op technische waarden, zoals de trek- en drukbelasting. Het restmateriaal van deze test hebben we door een groep jongeren met afstand tot de arbeidsmarkt laten doorontwikkelen tot een tafel voor onze eigen studio op het Arcadis-kantoor in Amersfoort.

Succes in open communicatie

Helaas kan het gemaakte ontwerp nu nog geen realiteit worden door een wijziging in de plannen van de opdrachtgever. We roepen opdrachtgevers graag op met ons mee te denken voor mooie projecten waar we dit kunnen toepassen. Deze manier van zoeken naar sectoroverstijgende oplossingen is zeer uitdagend op zichzelf, maar biedt grote duurzamere kansen. Het succes zat in open en transparante communicatie over de eindige levensduur van Eneco’s windwieken en Arcadis’ zoektocht naar secundaire materialen voor een tweede leven. Zo konden wij oog houden voor elkaars belangen en businessmodellen aan elkaar knopen. Is dit de structurele oplossing van het probleem? Waarschijnlijk niet. Heeft het hoge kans van falen? Waarschijnlijk wel. Was het dit uiteindelijk waard? Zeker weten!

Auteur: Dirk Brantjes, Junior Adviseur