‘Groen herstel vraagt om praktische oplossingen’

Het oplossen van het tekort aan woningen is niet los te zien van klimaatadaptatie en energietransitie. Dat zegt Rogier van der Sande, voorzitter van de Unie van Waterschappen. ‘De vraag is of we in staat zijn om een lange-termijnbril op te zetten.’

Pak het herstel van de economie na de coronacrisis aan, samen met de ruimtelijke uitdagingen waar Nederland nu al voor staat, zoals de woningbouwopgave, energietransitie en klimaatbestendigheid. Dat betogen de decentrale overheden in het pamflet ‘Krachtig groen herstel van Nederland’. In een serie van drie interviews vertellen de voorzitters van de Unie van Waterschappen, het IPO en de VNG wat ze verwachten van een nieuw kabinet en welke bijdrage ze zelf kunnen leveren. Vandaag: Rogier van der Sande, dijkgraaf van het hoogheemraadschap van Rijnland en voorzitter van de Unie van Waterschappen.

Wat moet er in het nieuwe regeerakkoord staan om die opgaven aan te pakken?

‘Water, bodem en klimaat moeten leidend zijn in de ruimtelijke inrichting van Nederland. Op die voorwaarde moeten we die grote vraagstukken aanpakken. Niet met vage bewoordingen of globale plannen, maar in praktische oplossingen die de problematiek op een integrale wijze benaderen. De grote woningbouwopgave is niet meer los te zien van ruimtegebruik en klimaatopgaven. Een regeerakkoord moet daarom niet vol staan met deeloplossingen die daar geen rekening mee houden.‘

En als het om de waterschappen gaat?

‘Wij zien graag terug dat we onze taken goed kunnen blijven uitvoeren en onze bijdrage kunnen leveren op het gebied van het terugwinnen van grondstoffen en het verbeteren van de waterkwaliteit. Daar hebben we wel voor nodig dat het kabinet zich inzet voor betere Europese regels over het hergebruik van grondstoffen uit afvalwater en strengere regels voor lozingen op het oppervlaktewater. Wat er niet ingaat, hoeven wij er ook niet uit te zuiveren.’

Haagse politici wijzen vaak naar de decentrale overheden die niet snel genoeg gaan. Maar die hebben het gevoel dat de rijksoverheid de oplossing van ruimtelijke vraagstukken over de schutting gooit.

‘Wij stellen in dit document heel duidelijk wat wij concreet kunnen doen, maar we zeggen ook heel duidelijk wat we daarvoor nodig hebben. Ik denk dat we als decentrale overheden hebben laten zien dat we concrete stappen kunnen zetten. In de Regionale Energiestrategieën, in de Nationale Omgevingsvisie. Maar we weten allemaal waar het grote probleem zit: de grote tekorten bij de gemeenten. Die hebben echt meer hulp nodig om al die taken uit te voeren. Als die problematiek in bijvoorbeeld de WMO niet wordt opgelost, heeft dat ook gevolgen voor de ruimtelijke opgaven. Ook decentrale overheden kunnen hun geld maar één keer uitgeven.’

Is er meer regie vanuit het rijk nodig?

‘We zijn niet tegen de rijksoverheid in een regisserende rol. Maar het zou niet verstandig zijn als het rijk de regie helemaal gaat overnemen. De uitvoering en de regionale en lokale afwegingen moet je decentraal laten.’

Een nieuwe minister van Volkshuisvesting?

‘Nogmaals, het is een vergissing om te denken dat je dit probleem, de woningtekorten, nog los kan zien van andere ruimtelijke opgaven. We moeten niet teruggaan naar het verleden en woningen gaan bouwen zonder aandacht voor klimaat en groen. Dat is een korte-termijnoplossing die de doelen op lange termijn alleen maar tegenwerkt. Een minister van Water, Ruimtelijke Inrichting en Klimaat lijkt me veel beter. Die kan de grote lijnen uitzetten: waar bouw je woningen, waar zorg je voor meer natuur, waar zet je in op landbouw?’

Maar zit daar juist niet de discussie? Waar de lokale overheid een energiepark wil, ziet de Tweede Kamer een grootschalige woningbouwlocatie.

‘Die ruimteclaims gaan botsen. Dat kan je niet voorkomen, want dat is inherent aan de politiek. Maar de vraag is of je in deze tijd in staat bent om een lange-termijnbril op te zetten. We moeten nu uit die coronacrisis, maar ook daarna is er nog heel veel te doen.

Vier jaar geleden hebben jullie ook een ‘bod’ gedaan aan het nieuwe kabinet. Heeft dat effect gehad?

‘Ik denk het wel, maar op een andere manier dan hoe we er nu naar kijken. Ik denk dat we ons steeds vaker als een gezamenlijke overheid presenteren, niet alleen als decentrale overheden, maar ook samen met de rijksoverheid. De relatie is sindsdien sterk verbeterd. Bewindslieden hebben meer begrip voor de situatie waarin wij ons bevinden. Dat veel van hen zelf een achtergrond hebben in het decentrale bestuur, speelt vast een rol. Maar nu we aan die relatie hebben gewerkt, is het tijd om te werken aan praktische oplossingen.’