Kadaster onderzoekt het effect van de Starterslening

Hoeveel starters telt een gemeente en hoeveel maken er gebruik van de Starterslening? Het Kadaster brengt in opdracht van gemeenten in kaart hoeveel starters een woning kopen en of dat met een Starterslening is. Het inzicht in die getallen helpt om gericht te sturen op het beleid. Martin Tillema van het Kadaster licht de onderzoeken toe.

Wist u dat in 234 gemeenten met een Starterslening in 2018…

… ongeveer 1 op de 15 koopstarters een woning koopt met een Starterslening.
… de gemiddelde Starterslening 26.851 euro bedraagt.
… de gemiddelde aankoopprijs van een woning met Starterslening 168.723 euro bedraagt (in de provincie Utrecht is de gemiddelde koopsom met 186.566 euro het hoogst; in de provincie Friesland met 124.277 euro het laagst).
… 85 procent van de starters met een Starterslening een bestaande woning koopt.
… 81 procent van de aanvragers een leeftijd heeft tussen de 20 en 29 jaar.
… het gemiddelde huishoudinkomen van een starter 32.000 euro is.
… 37 procent van de starters na 6 jaar de Starterslening heeft afgelost, 55 procent rente en aflossing betaalt en 3 procent alleen rente.

Naast het intekenen van grenzen en het registreren van eigendom registreert het Kadaster ook álle woningtransacties. “Een aantal jaren geleden vroegen we ons af hoe we meer inzichten uit die gegevens konden halen”, vertelt Martin Tillema, adviseur bij het Kadaster. “We wilden binnen een transactie duidelijk kunnen maken of het om een starter of een doorstromer gaat. Niet veel later vroeg Hof van Twente of we in hun gemeente het aantal starters in beeld konden brengen en wat voor soort woningen zij kochten. Dat wilden ze weten om hun beleid rondom de Starterslening te evalueren.”

Het onderzoek

Het Kadaster onderzocht naast Hof van Twente ook de gemeenten Zuidhorn en Kampen. En deed in Limburg in opdracht van de provincie onderzoek in twintig gemeenten. Tillema: “We kijken naar het aantal koopstarters en welk deel daarvan de Starterslening gebruikt. Vervolgens bekijken we in welke woningmarktsegmenten die starters kopen, zoals prijsklasse, woningtype en -grootte. De uitkomst is een feitelijk en onafhankelijk beeld van de hoeveelheid starters en het aantal dat een woning koopt met behulp van de Starterslening. Daarna is het aan gemeenten zelf om met het resultaat iets te doen, bijvoorbeeld hun beleid te evalueren.”

Waar komt de lening terecht?

We merken bij sommige gemeenten dat ze licht twijfelen of de Starterslening wel in het goedkope segment terechtkomt”, vervolgt Tillema. “Dat de starter toch een duurdere woning koopt die ineens bereikbaar wordt met de lening. Terwijl de lening juist bedoeld is om inwoners te helpen die net niet genoeg verdienen voor de koopwoningmarkt. Met ons onderzoek krijgen ze inzicht waar en bij wie de Starterslening terechtkomt. Daarnaast vinden gemeenten het ook belangrijk om te weten in welke mate ze doorstroming creëren. Komt de Starterslening in een nieuwbouwwoning terecht, dan blijft het bij één transactie. Koopt een starter een bestaande woning en stroomt er iemand door, dan zet dat het treintje op de woningmarkt verder in gang.”

Starterslening heeft effect

Volgens Tillema is het moeilijk om de uitkomsten van verschillende onderzoeken met elkaar te vergelijken. “In de ene gemeente is de Starterslening hoger dan in de andere. En gemeenten hanteren vaak ook hun eigen voorwaarden voor de lening, bijvoorbeeld wel of geen starters buiten de eigen gemeente of maximale koopsommen. Ik durf wel te zeggen dat de Starterslening effect heeft, hoewel het afhankelijk is voor wie je deze aanbiedt, waar en wanneer. Voor een erg dure gemeente als Amsterdam is de betaalbaarheid van woningen op dit moment zo lastig dat de starter veel meer geld nodig heeft. Andersom werkt de lening in een goedkopere gemeente als Delfzijl ook niet altijd. Daar is al voldoende betaalbaar woningaanbod beschikbaar zonder de Starterslening.” 

Lees ook: Vereniging Eigen Huis over hoe u de starter kunt helpen