Duurzaam hergebruik van oude brug

De nieuwe 70 jaar oude Gevlebrug in Amsterdam. 

Hoe hergebruik maatschappelijke waarde toevoegt in de fysieke leefomgeving. We maken van de gelegenheid gebruik om meer te weten te komen over dit project van Daan Alsem, Senior Project Manager Infrastructuur.

 

De hefbrug ‘Oostertoegang’ is in 1930 aangelegd vlak ten oosten van het Centraal Station Amsterdam in De Ruijterkade. Deze 70 jaar oude, iconische stalen hefbrug is nu als ‘Gevlebrug’ in het Houthavenproject in Amsterdam in oude glorie hersteld en in gebruik genomen. Het is een uniek voorbeeld van duurzaam hergebruik van een oude brug in plaats van het verloren laten gaan van monumentale waarde.

 

Royal HaskoningDHV heeft samen met partners en gemeente Amsterdam het ontwerp opgesteld, de inkoop uitgevoerd en realisatie begeleid. In dit interview met dhr. Daan Alsem een illustratie van hoe in dit project de maatschappelijke waarde vorm heeft gekregen. Dhr. Alsem was als technisch manager/senior projectmanager betrokken bij dit project. Het project startte in 2016, werd aanbesteed in 2019 en opgeleverd in december 2020.

 

Van vroegere hefbrug ‘oostertoegang’ naar nieuwe oude ‘gevlebrug’

De vroegere hefbrug ‘Oostertoegang’ was als stadsverkeersbrug over het water vanaf het IJ naar de Oostertoegang en de grachten in Amsterdam een belangrijke verbinding van en naar het centrum van Amsterdam en de Ruyterkade. Als gevolg van de aanpassing van de Ruyterkade voor het verkeer moest de brug verbreed worden en zou de oude hefbrug gesloopt worden. Omwonenden hebben hier bezwaar tegen gemaakt. De brug is een ‘Piet Kramer - brug’ en daarmee van monumentale waarde (Piet Kramer is één van de belangrijkste architecten van de Amsterdamse School). Dit heeft geleid tot de toezegging van de Gemeente Amsterdam aan de omwonenden dat er een herplaatsing van de brug zou komen. De brug is toen niet gesloopt, maar is getransporteerd naar de opslag voor latere herplaatsing.

 

Royal HaskoningDHV kreeg de opdracht om de monumentale brug te herplaatsen in de nieuwbouw van de Houthaven, een gebied met rijke historie en ooit een van de belangrijkste handelshavens. De brug kreeg daarbij ook een nieuwe naam, Gevlebrug, afkomstig van het Zweedse Gävle. Vroeger werd er veel houthandel gedreven met deze Zweedse plaats, ook was er in het verleden een Gevleweg in de oude Houthavens. De keuze voor deze naam versterkt op deze manier de historische waarde.

 

De inpassing in de Houthaven is met een aangepast ontwerp in samenwerking met Obbe Norbruis Stedebouw & Advies en Kerste-Meijer Architecten in overleg met het Ingenieursbureau Gemeente Amsterdam en de afdeling Monumentzorg Amsterdam tot stand gekomen. Daarbij zijn tevens de zaken die als monumentwaarde beschreven staan, geborgd. Dit zijn bijvoorbeeld het kenmerkende architectonische brugwachtershuisje (dat nu tevens als ingang van de aangrenzende parkeergarage dient), de heftorens, de stalen brug, de details in de leuningen, het hergebruik van het natuursteen en ook het kleurgebruik.

 

Toekomstbestendig

Bovendien is de brug toekomstbestendig gemaakt. Dat wil zeggen, dat ook voor de lange termijn (> 30 jaar) de monumentale waarde geborgd blijft. Alleen de draagconstructie van het dek hoeft te zijner tijd maar vervangen te worden, de kenmerkende buitenkant van de brug en de heftorens kunnen blijven staan. De renovatie en herplaatsing is uitgevoerd door de Gebroeders Beentjes Grond-, Weg- en Waterbouw.

 

De brug kan gezien worden als een voorbeeld van een succesvolle transitie naar een duurzame waarde gestuurde leefomgeving. Hoewel de opslag, het transport, de renovatie en herplaatsing van de monumentale brug kosten met zich meebrachten, zijn deze door de gemeente Amsterdam en Monumentenzorg Amsterdam afgewogen ten gunste van de uiteindelijke maatschappelijke waarde van de Gevlebrug. Het onderhoud valt in het budget dat de gemeente Amsterdam in het algemeen voor het onderhoud van monumentale bruggen ter beschikking stelt. Voor monumentenzorg Amsterdam is dit de grootste monumentale brug in Amsterdam. Amsterdam is heel tevreden met de herplaatsing van de monumentale brug als monument op deze goed passende locatie in de Houthaven.

 

Keuzes van vandaag die bijdragen aan morgen

De keuzes in het project zijn zo gemaakt, dat deze geïntegreerd zijn in andere beleidsopgaven, zoals de energietransitie, de klimaatadaptatie en de transitie naar een circulaire economie.

 

1. Door hergebruik van de stalen brug, de heftorens, de leuningen en de hekwerken hoefde er hiervoor geen nieuw staal geproduceerd te worden. Het oude staal moest alleen schoongemaakt en opnieuw geconserveerd worden. Evenzo is het natuursteen hergebruikt. Dit draagt bij aan de CO2 voetafdruk. 
2. Daarbij gaat de brug ook langer mee dan de eerst beoogde 100 jaar, doordat in het ontwerp rekening is gehouden met het op termijn alleen vervangen van het niet-zichtbare dragende stalen dek door een betondek in het geval het stalen dek de levensduur heeft gehaald.  
3. De herplaatsing van de Gevlebrug is een goed voorbeeld voor circulair, duurzaam bouwen. Te doen gebruikelijk worden bruggen gesloopt en wordt dit als puin voor wegenbouw gebruikt of als schroot omgesmolten voor hergebruik. 
4. Het eindresultaat is visueel erg mooi en draagt bij aan een aantrekkelijke leefomgeving. Naast het terugbrengen van een stukje geschiedenis, straalt het ook direct af op de omgeving.

 

Stakeholder engagement en value engineering van onmiskenbaar belang

Voor het slagen van dit project was het van groot belang de verwachtingen en de wensen van de verschillende stakeholders goed te kennen. In dit project waren de stakeholders de gemeente Amsterdam, Monumentenzorg Amsterdam, het Ingenieursbureau, maar ook de brandweer in verband met de minimale doorvaarhoogte van de brug voor hulpdiensten.

Daan Alsem: ‘Het is ontzettend belangrijk om stakeholders goed te bedienen, ga vooraf al in gesprek, toon oprechte interesse. Hiermee bereik je dat het proces daarna efficiënter gaat en de kosten dientengevolge beter beheersbaar.’

 

Het procesmanagement, de systems engineering, is daarbij van wezenlijk belang. Klanteisen, ontwerpafwegingen en gemaakte keuzes moeten goed vastgelegd worden en gedurende de hele cyclus van het project goed gemanaged. Het is een proces van verifiëren en valideren. Daan Alsem: ‘Valideren van de gevraagde waarde; de waardebenadering is essentieel. Eigenlijk is het dan ook niet systems engineering, maar value engineering: op elk moment in het project de behaalde waarde kunnen aantonen.

 

Door te luisteren naar de gemeenschap, samen te werken met onze klanten en partners, zijn we met deze brug in staat om een stuk van onze geschiedenis veilig te stellen en bij te dragen aan de maatschappelijke impact en nalatenschap. ‘Voor ons is dit een prima gelegenheid om onze diepgaande domeinkennis in bruggen, aangevuld met de nieuwste ontwikkelingen in circulair bouwen, te kunnen inzetten om een oude nieuwe brug op te leveren die de culturele erfenis veilig stelt, de maatschappelijke impact levert en de duurzaamheid voor de samenleving versterkt. Dat is wat ons en ons team drijft en we kijken er naar uit om deze aanpak ook zo goed vorm te kunnen geven bij volgende projecten in de infrastructuur’, zo sluit Daan Alsem af.

 

Wilt u ook graag weten hoe we kunnen helpen om de maatschappelijke waarde vorm te geven?

Stuur een bericht

 

Lees meer

De nieuwe 70 jaar oude Gevlebrug Amsterdam