Rli: Te weinig afstemming over bereikbaarheid steden

Het beleid rond bereikbaarheid is versnipperd, niet doelgericht en leidt tot “verbreden van doodlopende wegen”. Dat brengt de bereikbaarheid van stedelijke regio’s in gevaar. Een nieuwe Bereikbaarheidswet is nodig om een overzichtelijk stelsel te maken van de wirwar van belastingen, heffingen en gedeelde verantwoordelijkheden. Er moet een verplichte Bereikbaarheidstoets komen bij ruimtelijke en infrastructurele besluiten.

Maatschappelijke veranderingen

Dat stelt de Raad voor leefomgeving en infrastructuur in het vorige week uitgebrachte advies ‘Dichterbij en sneller’. De Raad beschrijft de maatschappelijke veranderingen op het gebied van reizen en vervoer, zoals de komst van de elektrische fiets en het autodelen. Mensen combineren steeds meer uiteenlopende activiteiten op één dag. De huidige wetten en regels spelen nog niet in op deze ontwikkelingen. Het beleid is nog steeds gericht op het aanbod van infrastructuur en op specifieke vervoerswijzen (trein, tram, bus, auto of fiets), elk met eigen regelgeving, financiering en fiscale prikkels.

Geen debat over doel

Het advies is een pleidooi voor ontschotting, zegt Rli-raadslid Pieter Hooimeijer. ‘Met de huidige fiscale en financiële instrumenten zijn de hokjes zo scherp getekend dat het debat over het doel van bereikbaarheid op voorhand is uitgesloten. Dat debat gaat over de vraag of mensen de activiteiten die ze uitoefenen op tijd kunnen bereiken en kunnen combineren. Dat is iets anders dan de vraag hoe je zo snel mogelijk van A naar B komt.’

Doodlopende wegen

Het beleid is vooral gericht op extra infrastructuur en snellere verplaatsingen, en stuurt nog onvoldoende op de locaties van voorzieningen en activiteiten, volgens de Rli. Dat is niet effectief, licht Hooimeijer toe. ‘Het heeft geen zin om een extra strook asfalt aan te leggen als bij de stad vervolgens alle afritten vol staan. Dat is verbreden van doodlopende wegen.’ Het ontbreekt volgens hem aan samenwerking tussen rijk, provincies en gemeenten over aansluitingen tussen de verschillende wegennetten. ‘De huidige systematiek werkt dat in de hand; die maakt dat discussies gaan over middelen in plaats van doelen. In het MIRT (Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport) is recent weer vastgelegd dat geld uit het Infrafonds uitsluitend mag worden besteed aan mobiliteitsoplossingen. Dat betekent dus dat je geen ruimtelijke maatregelen in de discussie kunt inbrengen. De bereikbaarheid van een ziekenhuis of kantoorlocatie gaat dan dus over de ontsluiting, niet over mogelijke locatieveranderingen die wellicht tot een efficiënter systeem leiden, zowel vanuit de stad als vanuit de burger bezien.’

Keuzes nodig

De uitspraken van Hooimeijer sluiten aan op de stelling in het Rli-advies dat zorgvuldige keuzen nodig zijn over de vraag waar wij werken, wonen, recreëren. Volgens de raad is daarvoor een meer samenhangende benadering van bereikbaarheid nodig. Een nieuwe Bereikbaarheidswet zou dat moeten structureren, door het samenvoegen van de Wet personenvervoer 2000, de experimenteerwet zelfrijdende auto’s en de Wegenverkeerswet. De huidige, vrijwillige samenwerking is onvoldoende, constateert Hooimeijer: ‘In het MIRT is geregeld dat partijen elkaar spreken over infra-investeringen, maar dat blijkt te beperkt. Er moet een wettelijke basis komen voor de afstemming over bereikbaarheid.’ Onderdeel van de wet zou een Bereikbaarheidstoets moeten zijn. Bij ruimtelijke en infrastructurele besluiten van een bestuursorgaan kan daarmee worden beoordeeld wat de consequenties zijn voor de bereikbaarheid.

Het Rli-advies is aangeboden aan minister Schultz van Haegen van Infrastructuur en Milieu.