Gemeente kan niet kiezen voor publiek warmtenet

Gemeenten kunnen niet zelf een expliciete voorkeur uitspreken voor een bepaald type warmtebedrijf bij het gunnen van een warmtenet. Dat staat op gespannen voet met de uitgangspunten in de nieuwe Warmtewet, en is in strijd met de Europese regels. Dat zegt staatssecreatris Yesilgöz-Zegerius (EZK) in een brief aan de Tweede Kamer.

Makkelijker

Met de Wet collectieve warmtevoorziening, of Nieuwe Warmtewet, moet het aanleggen en exploiteren van warmtenetten makkelijker worden, en moeten de rechten en plichten van aanbieders, afnemers en de gemeente duidelijker worden. De aanleg van warmtenetten als alternatief voor aardgasverwarming moet op die manier sneller kunnen. Dat moet ook, als over 30 jaar alle Nederlandse woningen van het aardgas af moeten zijn.

Kavels

Onder de nieuwe wet mogen gemeenten warmtekavels, zoals een een nieuwe of bestaande woonwijk, uitgeven aan warmtebedrijven, en hen aanwijzen als de enige aanbieder van warmte. Andere aanbieders van warmte mogen dat binnen die kavel niet doen.  De warmtebedrijven zijn binnen de kavel dan wel verantwoordelijk voor de aanleg èn exploitatie van het warmtenet, en moeten die minstens twintig jaar onderhouden. Een warmtebedrijf hoeft overigens niet per se een energiebedrijf te zijn. Het is ook mogelijk dat een lokaal of publiek initiatief de warmte gaat leveren.

Dichtgetimmerd

Gemeenten en provincies vinden dat de regering de nieuwe wet met die bepaling te veel heeft dichtgetimmerd: in dit voorstel is het volgens hen bijvoorbeeld niet mogelijk om een publiek warmtenet aan te leggen (bijvoorbeeld door een netbeheerder) waarop commerciële warmteaanbieders opereren. Zij willen meer grip krijgen op de lokale omstandigheden waarop een net kan worden aangelegd en geëxploiteerd.

Mededingingsregels

Maar volgens de staatssecretaris betekent een uitgesproken voorkeur van gemeenten dat de allerlei typen warmtebedrijven dan niet op gelijke voet kunnen deelnemen. Bovendien is het daarom ook in strijd met de Europese mededingingsregels. Yesilgöz baseert die conclusie op een analyse van de nieuwe wet door de landsadvocaat.

Controle

Met de lange duur van de formatie van een nieuw kabinet en het aanhoudende conflict tussen gemeenten en rijk over de wet, is de kans groot dat een nieuwe Warmtewet voorlopig nog niet wordt ingevoerd. Tot grote frustratie van veel gemeenten en warmtebedrijven. De huidige wetgeving biedt gemeenten nauwelijks een controlemogelijkheid de leveringsafspraken en prijsbepaling van warmtenetten, en die wordt in de nieuwe wet wel degelijk een stuk groter.

Business case

Een andere uitdaging is de aanleg van warmtenetten in bestaande wijken. Die business case is namelijk een heel andere dan de aanleg in nieuwe wijken. In bestaande wijken hebben mensen immers al een andere vorm van verwarming, dus kan het warmtenet pas worden aangelegd als de wijk van het aardgas af gaat. Maar dit soort grote ingrepen in een bestaande wijk zijn veel duurder dan in een nieuwbouwwijk, en iedere bewoner die een aansluiting weigert, zal een negatieve impact hebben op de betaalbaarheid van het warmtenet. Volgens experts zijn die risico’s van de aanleg en exploitatie van een warmtenet voor veel private ondernemingen daarom te groot, en zal er altijd een publiek/private combinatie nodig zijn.