Provincies trekken de woningbeurs

Bijna overal in het land actie voor vlottrekken bouw

Vooral starters kunnen geen woning meer vinden, zegt de Gelders gedeputeerde Peter Kerris (PvdA). Daarom werkt zijn provincie aan een Actieplan Wonen, waarover het dagelijks bestuur binnenkort beslist. Onderdeel van dat plan zijn flexibele regels voor flexibele woningen. ‘Nu moeten die aan dezelfde eisen voldoen als permanente woningen en dat vertraagt de bouw.’

Naar verluidt steekt Gelderland tientallen miljoenen in het aanjagen van de woningbouw, die ook nog eens ‘stikstofcrisisbestendig’ moet zijn. De zorgen over woningtekorten gelden in Gelderland voor de stedelijke gebieden net zo hard als voor de dorpen. Zelfs in landelijk Eibergen is woningnood, zegt CDA-gemeenteraadslid Gerard Hilhorst. ‘Woningen voor alleenstaanden zijn bijvoorbeeld in Eibergen niet of niet snel genoeg beschikbaar.’ Daarom wordt in het dorp in de Achterhoek gewerkt aan het mogelijk maken van flexibele woningen. Die bieden daar een oplossing, denkt Hilhorst, omdat de bevolking de komende jaren stijgt en na 2025 weer krimpt.

Ook in de Gelderse steden waar fors moet worden gebouwd, moeten flexibele woningen een oplossing bieden, zegt Kerris. ‘In de tussentijd kun je er tijdelijke woningen neerzetten. Zoals het ‘Tiny Paradise’ in Arnhem. In afwachting van de bouw van de wijk Meinerswijk heeft de corporatie Volkshuisvesting hier zestien tiny houses geplaatst’: kleine woningen die makkelijk weer zijn te verwijderen.

Tijdelijke woningen
Die tiny houses zijn in Nieuwegein een aanwinst gebleken, de afgelopen jaren, zegt projectmanager Ron van Schaik van die gemeente. Nieuwegein heeft gezorgd dat de regels flexwoningen toestaan. ‘We hebben ze een eigen huisnummer gegeven. Binnenkort gaan ze na een paar jaar weer weg. Ze zorgden zelf voor hun eigen energie, ze hebben een moestuin, verzorgen de buurtbarbecue. Het is jammer dat het tijdelijk is’, zegt Van Schaik.

Ook in Noord-Brabant wordt gewerkt aan flexibele en tijdelijke woningen, als deel van de oplossing. Voor het eind van het jaar moet er een plan liggen De komende 10 tot 15 jaar moeten er 120.000 woningen bijkomen in de provincie. Een slag heeft de provincie in samenwerking met het rijk al geslagen: via een woondeal met ‘Den Haag’ worden in Eindhoven 27.000 vaste woningen gebouwd en 1.000 tijdelijke woningen. Via het Ontwikkelbedrijf verwacht Brabant straks tientallen miljoenen te kunnen investeren in binnenstedelijke transities, waaronder ze ook de centra van dorpen verstaan. Overigens is dat geld niet alles wat de Brabanders investeren, er komt ook innovatie bij. ‘We zien de woonopgave niet los van de energietransitie, mobiliteit en de leegstandsaanpak.’

Knelpuntenpot
Zuid-Holland heeft in het onlangs gesloten coalitieakkoord 20 miljoen euro genoemd voor het versterken van steden en dorpen. Ook werkt de provincie, net zoals de meeste andere provincies, aan slimme maatregelen om de planning te versnellen. In Zuid-Holland wordt namelijk veel minder gebouwd dan waar behoefte aan is, zegt een woordvoerder. Uit cijfers blijkt dat de woningbouw op circa tweederde lag van de gewenste planning, een jaarlijks bouwtekort van 5.000 woningen. Vanaf 2019 tot 2023 ligt de planning gelijk aan de verwachting, van circa 20.000 woningen, waarbij 2020 een uitschieter vertoont van bijna 40.000 woningen, waarvan er circa 18.000 zeker door gaan.

Met die aantallen loopt Zuid-Holland al vooruit op planvertraging en planuitval door 30 procent meer bouw te programmeren dan de behoefte. Uit cijfers blijkt dat dit tot 2022 moet lukken en in 2026 ook. Ook houdt Zuid-Holland 3 miljoen euro beschikbaar in een knelpuntenpot voor specifieke financiële obstakels bij projecten. Een woordvoerder: ‘Als woningbouw bijvoorbeeld niet lukt door de aanwezigheid van een milieuhinderlijk bedrijf, kunnen wij het financiële zetje geven om het bedrijf te verplaatsen. Onlangs hebben we het nog ingezet voor een grote winkel die leegstond en getransformeerd kon worden naar woningen. Vanuit de knelpuntenpot is toen het financiële tekort aangevuld.

Daarmee hebben we de leegstand verminderd en weer woningen kunnen realiseren. We gebruiken het ook als aanvulling bij de kwaliteit van de openbare ruimte waarvoor in de plannen geen financiële ruimte is.’ Daarnaast werkt Zuid-Holland met een vliegende brigade die gemeenten helpt met expertise. Investering: 2 miljoen euro.

Inhuur
Ook in Overijssel werken ze aan de overspannen woningmarkt. Een bedrag van 30 miljoen euro wordt erin geïnvesteerd, onder meer voor flexwoningen. Maar nog beter is volgens de provincie een woondeal tussen Oost-Nederland en het rijk: in. De steden in Overijssel barsten uit hun voegen qua woningzoekenden, maar in de landelijke gebieden, slechts een paar kilometer verderop, ligt krimp op de loer. Die deal zou soelaas moeten bieden.
In Noord-Holland is 4,8 miljoen euro beschikbaar voor het aanjagen van woningbouw. Hoe dat wordt ingezet, weet de provincie nog niet. Ook is er 4 miljoen beschikbaar uit een pot van 15 miljoen euro die in 2017 al beschikbaar is gesteld voor het inhuren van expertise. Dat geld is op basis van cofinanciering: de helft van de expertise betaalt de provincie. Gemeenten moeten de andere helft ophoesten. De rest gaat naar projecten waar de business cases moeilijk sluitend zijn te krijgen. Dat geld is nog niet op, zo laat de provincie weten. De provincie Utrecht werkt aan de bouw van 10.000 woningen per jaar, waarvan de helft in de ‘betaalbare klasse’. Utrecht heeft een versnellingsteam – net als Noord-Holland – en stelt naast subsidies ook expertise beschikbaar. In vier jaar steekt Utrecht in totaal 20 miljoen euro in het aanjagen van de woningbouw.

In Limburg is het beeld wat gemêleerder. Vooral in Noord- en Midden-Limburg bestaat gebrek aan sociale en middeldure woningen. Starters, woonurgenten en arbeidsmigranten vallen daar buiten de boot. De provincie verstrekt koopstarterskredieten en heeft daarvoor maximaal 48 miljoen euro ingeboekt. Voor verstedelijking en regiodeals heeft Limburg in vier jaar 35 miljoen euro uitgetrokken.

Deprogrammeren
De provincie Flevoland zegt dat er daar geen problemen zijn met betrekking tot de woningbouw. Zeeland heeft wel weer eigen problemen, zoals oude en te kleine woningen. Veel woningen dateren van voor 1930 of zijn gebouwd tussen 1944 en 1980. Zeeland ziet ook een groei van eenpersoonshuishoudens en een verdubbeling van de tachtigplussers. De vraag naar grondgebonden sociale huurwoningen neemt daar juist af. De provincie heeft de problemen in kaart gebracht en komt volgende maand met de resultaten. Sinds 2013 zijn daar bijna 900 sociale huurwoningen gesloopt en bijna 550 woningen teruggebouwd.

Ook Groningen kampt niet met een aanbodstekort in de provincie. Wel in de stad Groningen maar die kan de problemen zelfstandig oplossen, stelt gedeputeerde Tjeerd van Dekken (PvdA). De provincie heeft wel nog steeds grote zorgen over de bevingsschade van de gasboringen. ‘Veilig wonen is onze prioriteit’ zegt hij. De stad Groningen heeft tot 2030 20.000 woningen te kort. In de begin dit jaar gesloten woondeal met het rijk en de regio Assen-Groningen zouden er tot 2023 in ieder geval 8.000 woningen bij moeten komen, blijkt uit die deal. En tot 2030 gaat het om nog eens 12.000 woningen. In Friesland is de druk zo laag dat er wordt gewerkt aan het deprogrammeren van woningbouwprogramma’s, alhoewel er lokaal wel druk kan zijn, zegt een provinciaal woordvoerder.

Ook Drenthe investeert: op basis van cofinanciering is daar 4 miljoen euro beschikbaar voor het vlottrekken van woningbouwprojecten. In Zuidoost-Drenthe is sprake van krimp en daar wordt met het rijk geherstructureerd. In Meppel – als onderdeel van de regio Zwolle – is sprake van een overkokende woningmarkt. Ook aan de noordkant van de provincie is woningbouw noodzaak: als overloopgebied voor de stad Groningen.

Eindhoven: 27.000 woningen in 5 jaar
Brainport Eindhoven is met zijn hightech maakindustrie een van de belangrijkste en snelst groeiende regionale economieën van Nederland. Ter illustratie: bij chipmachinefabrikant ASML in Veldhoven worden op dit moment elke maand tussen de 200 en 250 nieuwe mensen aangenomen. ‘Dat betekent natuurlijk ook dat de regionale woningmarkt stevig moet en zal groeien. Mensen die hier een baan en een toekomst vinden, willen immers ook een dak boven het hoofd. De komende 5 jaar staan er voor het Stedelijk Gebied Eindhoven 27.000 nieuwe woningen in de planning. In de stad Eindhoven alleen al 15.000, wat neerkomt op 3.000 woningen per jaar waar een aantal jaren geleden nog rond de 1.000 woningen per jaar werden opgeleverd’, zegt PvdA-wethouder Yasin Torunoglu.

‘Door heldere kaders voor gebiedsontwikkelingen, onder meer in ons grondbeleid, door actieve promotie van vastgoedontwikkeling in onze stad bij (inter)nationale investeerders en ontwikkelaars, door goede afspraken met de woningcorporaties en door een in 2018 gestart bouwoffensief zijn we in de afgelopen en komende jaren stevig meters aan het maken. We leggen de ‘rode loper’ uit met standaardprocedures en kortere doorlooptijden voor partijen die – binnen onze kaders – passende woningen in de juiste categorieën willen toevoegen aan de stad. De woningbouwproductie wordt mede hierdoor opgeschroefd naar een verwachte 3.000 woningen in 2019 en verder.’