Overijssels dilemma over de megastallen

De vrees voor de komst van megastallen heeft geleid tot een burgerinitiatief waarvoor ruim zevenduizend mensen hun handtekening hebben gezet. De indieners willen het aantal aangewezen landbouwontwikkelingsgebieden, waar de intensieve veehouderij het primaat heeft en waar dus ook megastallen kunnen komen, drastisch beperken. Hiertoe zou het in 2004 door de Provinciale Staten vastgestelde reconstructieplan Salland-Twente dat voortvloeit uit de in 2002 in werking getreden Reconstructiewet Concentratiegebieden, moeten worden herzien.

Nog maar enkele maanden geleden, in oktober 2007, spraken de Provinciale Staten in een unaniem aanvaarde motie uit dat bedrijven 'met ongeveer 20.000 varkens of meer per stal/locatie' ongewenst zijn. Deze motie was echter uitsluitend ingegeven door de herkomst van de betrokken ondernemers; het van oorsprong Brabantse Family Farmersconcern had zijn oog laten vallen op landbouwontwikkelingsgebieden in de Overijsselse gemeenten Hellendoorn en Twenterand. De Staten vonden dit 'een onvoorzien effect' van de reconstructie, waaraan zij paal en perk wilden stellen.

In reactie op de motie kwamen Gedeputeerde Staten in februari dit jaar tot de conclusie dat het juridisch niet mogelijk is om bedrijven van buiten de provincie te weren. Dit viel te verwachten, omdat toenmalig landbouwminister Veerman reeds in 2005, na een motie van CDA-Tweede-Kamerlid Koopmans, had besloten om per 1 januari 2008 de 'compartimentering' op te heffen. Dierrechten, die voordien waren gekoppeld aan Oost- of Zuid-Nederland, kunnen voortaan vrij worden verhandeld. Een Brabantse varkensboer kan zich nu gemakkelijker in Oost-Nederland vestigen, en andersom.

In de Overijsselse politiek is de plattelandsreconstructie van meet af aan een heet hangijzer. De vaststelling van het reconstructieplan leidde in 2004 bijna tot een bestuurscrisis. Tijdens een urenlange nachtelijke schorsing dwong toenmalig CDA-fractievoorzitter Rob Welten coalitiegenoot PvdA om het plan te steunen. Op het provinciehuis in Zwolle is deze vergadering de geschiedenis ingegaan als de 'Nacht van Welten'.

Ditmaal voelen de Staten de hete adem van de bevolking in hun nek. In reactie op het burgerinitiatief zijn GS op verzoek van Provinciale Staten met een voorstel gekomen. Kern hiervan is dat GS willen vasthouden aan het reconstructieplan. Na twee drukbezochte, avondvullende commissievergaderingen over dit voorstel, concludeerde PvdA-fractieleider Dalhuisen vorige week dat de Staten één ding waren vergeten: de fracties hadden nog helemaal niet gesproken over het burgerinitiatief zélf. Daarom zou het Overijssels presidium de hoofden deze week bij elkaar steken om een vervolgprocedure af te spreken. De Staten staan hoe dan ook voor een duivels dilemma.

De intensieve veehouderij is 'een economische factor van betekenis'. In 2004 is met veel bombarie een door de Reconstructiewet ingegeven plan vastgesteld, op grond waarvan gemeenten vervolgplannen maakten. Tegelijkertijd neemt het verzet tegen megastallen toe. Elk besluit van de Staten zal straks zeker zorgen voor nieuwe ophef.