Overheid beboet

De Arbeidsinspectie heeft de afgelopen 5 jaar ‘een hand vol boetes’ opgelegd aan overheden omdat zij illegale werknemers hebben ingeschakeld. Een gemeente, twee provincies en Rijkswaterstaat kregen voor in totaal 50 duizend euro boete, zegt woordvoerster De Vetten.

Rijkswaterstaat krijgt een boete van 8.000 euro, nadat de Arbeidsinspectie op 26 mei 2005 een illegale Ghanees betrapt bij reparatiewerkzaamheden aan de Galecopperbrug aan de A12. Rijkswaterstaat heeft de opdracht uitbesteed aan een aannemer, die een onderaannemer inschakelt. Die huurt op zijn beurt de Ghanees in via een uitzendbureau. Ook de aannemers krijgen een boete.

Het ministerie van Verkeer en Waterstaat bestrijdt de boete voor Rijkswaterstaat tot aan de Raad van State. Kan Rijkswaterstaat als staatsorgaan wel worden beboet? Is Rijkswaterstaat wel de werkgever en is het uitzendbureau niet aansprakelijk?

Dat een uitzendbureau de Ghanees had ingehuurd, doet er niet toe, zegt de Raad van State. Rijkswaterstaat had als werkgever de verantwoordelijkheid om bij het begin van de werkzaamheden na te gaan of de voorschriften van de Wet arbeid vreemdelingen (Wav) zijn nageleefd.

Volgens die voorschriften moet de werkgever de identiteit van de werknemers controleren aan de hand van hun paspoort. Een kopie van dat paspoort moet worden bewaard in de administratie. Bij de Ghanees is de kopie zo slecht dat je aan de foto niet kan zien of hij het echt is, meent Verkeer en Waterstaat zich. Maar volgens de Raad van State ligt het risico van de slechte kopie bij Rijkswaterstaat.

Rijkswaterstaat is evenmin ‘immuun’ voor boetes. De Hoge Raad heeft de strafrechtelijke vervolgbaarheid van de overheid beperkt. Voor taken die alleen door de overheid kunnen worden uitgevoerd, moeten bestuursorganen langs democratische weg verantwoording afleggen en niet bij de strafrechter.

Reparatie van een brug is geen exclusieve overheidstaak. Dus wanneer je je zoals Rijkswaterstaat beroept op de analogie met de strafrechtelijke immuniteit, zou de bestuurlijke boete terecht zijn. De Raad van State verwijst naar een uitspraak van de Hoge Raad. Die heeft in 1998 gezegd dat bestuursorganen een (bestuurlijke) verkeersboete kunnen krijgen. Een uitzondering voor de overheid is niet gerechtvaardigd. Dus ook de overheid mag als werkgever geen illegalen tewerkstellen zonder vergunning.

‘Voor ons is het fysiek heel moeilijk te controleren of de aannemers zich aan de Wav houden,’ zegt woordvoerster Brandsma van Verkeer en Waterstaat. Het departement gaat nu samen met de Arbeidsinspectie en Sociale Zaken na hoe de identiteitscontrole kan worden vormgegeven. De Rijksgebouwensdienst en VROM schuiven als grote opdrachtgevers bij dat overleg aan.

Vindplaats: LJN BM4166