Nog veel schaafwerk aan het DSO

Dat het voor de burger met de invoering van de Omgevingswet niet gelijk ‘eenvoudig beter’ wordt, was genoegzaam bekend. In de brief die demissionair minister De Jonge voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening deze week naar de Eerste Kamer stuurde, blijkt nu hoeveel er nog aan het DSO moet worden verbeterd. Binnenlands Bestuur duidt een paar problemen.

1. Vragenbomen te complex

Zogenaamde vragenbomen moeten de burger in het nieuwe omgevingsloket naar een sneller gemeentelijk antwoord leiden op een voorgesteld initiatief. Dat zal zeker in het begin niet aan de hand zijn. De samenwerkende overheden hebben volgens De Jonge de neiging hun regelgeving zo compleet en minutieus mogelijk in het nieuwe DSO te laten landen. ‘Omdat overheden dit met verve doen en daarin voorrang gegeven aan het juridisch juist, zorgvuldig en zo volledig mogelijk publiceren toont zich hier wel een nieuw vraagstuk met betrekking tot de gebruiksvriendelijkheid van de vergunningscheck in het Omgevingsloket: de hoeveelheid vragen die hierdoor gesteld worden zorgen voor een negatieve gebruikservaring bij op incidentele niet professionele gebruikers die minder juridische expertise in huis hebben. Het is op basis daarvan de verwachting dat deze gebruikers rondom inwerkingtreding van de Omgevingswet nog veel het contact met hun bevoegd gezag nodig zullen hebben.’

Met andere woorden: de burger zal zich in veel gevallen na het doen van de vergunningencheck alsnog genoodzaakt zien om contact op te nemen met de gemeente (met extra werk voor ambtenaren als gevolg). Opvallend is dat De Jonge dit labelt als ‘nieuw vraagstuk’, waar het achter de schermen al jaren was voorzien.

2. Stabiliteit in het geding

De aansluiting van de lokale gemeentelijke software op de landelijke voorziening van het DSO verloopt in veel gemeenten nog niet soepel. ‘Tussen de techniek, gemaakte afspraken en hoe de gebruikers het DSO beleven merken we dat verschil in begrip en verwachting zit’, erkent De Jonge. ‘Verstoringen – of die nu in het DSO zijn of in achterliggende basisnetwerken – zijn vervelend voor de gebruikers.’ Volgens De Jonge ligt het probleem primair bij de lokale overheden. Issues treden volgens hem op als gevolg van ‘niet correct ingerichte lokale software bij diverse bevoegde gezagen en het soms ontbreken van kennis over de inrichting en werking van de lokale software’. Veel door gemeenten ingeschakelde softwareleveranciers klaagden eerder dat er te lang aan de landelijke voorziening werd gesleuteld. Daardoor hielden zij weinig tijd over voor de lokale aansluiting erop.

3. Participatie niet bevorderd

Volgens het gedachtengoed van de Omgevingswet verschuift het betrekken van alle belanghebbenden maar de voorkant van het besluitvormingsproces. Maar hoe raak je daar als burger tijdig over geïnformeerd? Eerste Kamerlid Carla Moonen (D66) diende een (aangenomen) motie in om binnen het DSO ook voornemens van besluiten zichtbaar te maken, om zo de participatie te bevorderen. Maar De Jonge geeft daar voorlopig geen gehoor aan. ‘Aangezien concept-regelingen geen juridische status hebben en dit daarom niet voor verwarring in versies en beheer mag zorgen vraagt dit een ontwikkeling die tijd en, op dit moment, schaarse ontwikkelcapaciteit kost. Allereerst werk ik de komende periode verder aan een businesscase over deze (mogelijke) uitbouw, inclusief de optie om in de landelijke voorziening te gaan werken met verwijzingen naar lokale concepten en de websites waarop de vormvrij participatietrajecten vindbaar zijn.’ Met andere woorden: die voornemens worden voorlopig niet via het DSO zichtbaar gemaakt.

4. Uitspraken Raad van State (nog) niet zichtbaar 

De Raad van State trok eind vorig jaar aan de bel over de gebrekkige verwerking in het DSO van gerechtelijke uitspraken. Zo zouden nieuwe initiatiefnemers te laat op de hoogte kunnen komen van  veranderde situatie in hun ontwikkelgebied. Volgens De Jonge blijft dit onder de Omgevingswet een taak voor het ‘betreffende bevoegd gezag, waartegen de uitspraak is gericht’. Op de langere termijn moet daarvoor een ‘extra mutatiescenario’ worden ontwikkeld. Die is er op 1 januari aanstaande dus nog niet. Daarvoor wordt een’ duidelijke workaround beschreven’, die in het nieuwe jaar meteen moet gaan werken in het DSO-LV. Volgens De Jonge is dat haalbaar,  al hebben ‘de lokale plansoftwareleveranciers (…) nog wel wat werk te doen op dit onderdeel.’

5. Toegankelijkheid niet op A-niveau 

De Jonge beloofde de Eerste Kamer dat de teksten op alle websites van het Digitaal Stelsel Omgevingswet moeten voldoen aan de norm Web Content Accessibility Guidelines (niveau A en AA). Maar dat gaat bij de Omgevingswet toch niet lukken. Het wordt per 1 januari (maximaal) niveau B. ‘De doelstelling is uiteraard om alle websites en mobiele applicaties, niet zijnde enkel die rondom het DSO, zo snel mogelijk aan de digitale toegankelijkheidseisen te laten voldoen.’