Cumulatief geluid warmtepompen blokkeert nieuwbouw

Gemeenten moeten bij hun bestemmingsplannen rekening houden met het cumulatieve geluid van warmtepompen. Die harde les krijgt Gooise Meren van de Raad van State geserveerd. De uitspraak kan, volgens advocaat Jan van Vulpen van Hekkelman Advocaten, zorgen voor extra vertraging in de woningbouwopgave als gemeenten het geluid van de pompen niet goed in beeld brengen.

Bezwaar

Gooise Meren wil het voormalige gemeentehuis van Muiden transformeren tot sociale woningbouw. Het betreft veertig twee- en driekamerwoningen, te verwarmen met warmtepompen. Omwonenden maakten bezwaar tegen de verminderde zon in hun achtertuin, hun afnemende privacy en uitzicht – dat veegde de Raad van State allemaal van tafel. Maar op het gebied van geluidsoverlast kregen ze wel gelijk.

Opgetelde geluid
Gooise Meren baseerde zich voor haar bestemmingsplan op het Bouwbesluit uit 2012. Daarin staat dat individuele warmtepompen aan de erfgrens niet meer dan 40 dB mogen produceren. Maar die norm dateert van 1 april 2021 (ruim na de vaststelling van het bestemmingsplan) waardoor voor bouwvergunningen hiermee geen rekening hoefde te worden gehouden. Daarnaast heeft de norm voor individuele warmtepompen dus niet betrekking op het bij elkaar opgetelde geluid van tientallen exemplaren.

Extra geluidsoverlast
‘Cumulatie van geluid van warmtepompen is een kwestie die door gemeenten nog weleens wordt vergeten’, aldus Van Vulpen. ‘Gooise Meren heeft gedacht: we zijn d’r, want we voldoen aan het Bouwbesluit. Maar dat is niet helemaal waar. Als bij elke woning een warmtepomp, bestaande uit een binnen- en een buitenunit, wordt geplaatst, dan gaat daar extra geluidsoverlast mee gepaard. In het nieuwe Bouwbesluit is daar ook een norm over opgenomen. Maar die was nog niet in werking op het moment van vaststelling van het bestemmingsplan, want die is pas van 1 april 2021.’

Onderzoek
Gemeenten moeten dus niet alleen kijken naar de geluidsnorm uit het Bouwbesluit, maar ook geluidsonderzoek doen waarbij je het totale geluid van alle geplande woningen tezamen vaststelt. ‘En of dat geluid dan niet een onaanvaardbaar woon- en leefklimaat veroorzaakt.’ Het geluid van de nieuwe warmtepompen, zowel de 40 dB op de erfgrens als de cumulatie, speelt volgens Van Vulpen vooral bij appartementencomplexen, maar kan ook opspelen bij nieuwe rijtjeswoningen in een dichtbevolkt gebied (inbreiding). ‘We krijgen daar de laatste tijd veel vragen over van gemeenten.’

Beter verweren
Is de uitspraak van de Raad van State een vertragende factor bij de toch al achterlopende woningbouwplannen van gemeenten? Dat moet je volgens Van Vulpen breder zien. ‘De energietransitie brengt nieuwe ontwikkelingen en die komen steeds meer in de uitspraken van de Afdeling terecht, maar de technische vooruitgang gaat ook snel. De geluidbelasting van warmtepompen verdient nu ook flinke aandacht bij dicht op elkaar staande woningen, maar ze maken al veel minder geluid dan een jaar geleden. Die jurisprudentie geeft gemeenten meer duidelijkheid, maar raakt ook bekend bij appellanten die zich ook op deze punten steeds beter kunnen verweren.’

Nieuwe beroepsgrond
Van Vulpen geeft een voorbeeld. ‘Alle gemeenten hebben nu kaarten gemaakt die de lokale waterrisico’s in beeld brengen. Stel dat er in jouw wijk meer woningen komen, dan kan het zijn dat jouw woning bij toekomstige wateroverlast meer risico loopt. Dan zou de Raad van State op aangeven van omwonenden die kennis hebben genomen van die kaarten daar een nieuwe grond in kunnen zien om de bouwplannen te blokkeren.’