Mooier Nederland door krimp

Geen bedreiging, maar een kans. Het lijkt managementjargon, maar de Bond van Nederlandse Architecten (BNA) is er heilig van overtuigd dat de gevreesde bevolkingskrimp kan leiden tot een fraaier Nederland. ‘We moeten het zelfbewustzijn in de regio’s versterken’, meent BNA-bestuurslid Jan van Dijk, voorzitter van de stuurgroep Krimp.

Om ambtenaren en bestuurders in krimpgebieden praktische handvatten te bieden, presenteert de BNA op woensdag 13 mei het handboek Ruimte maken voor krimp; ontwerpen voor minder mensen. De publicatie bevat concrete aanbevelingen en scenario’s hoe deze kunnen worden gefinancierd en uitgevoerd.

Het boekje is voortgekomen uit onderzoek door architecten, stedenbouwkundigen en landschapsarchitecten in de krimpregio’s Limburg, Friesland en Zeeland. De onderzoeken werden in gang gezet door het Ontwerplab Krimp. Hierin werken de BNA en zijn studierichtingen STAGG, STARO en STAWON samen met corporatiekoepel Aedes en KEI kenniscentrum stedelijke vernieuwing.

Volgens BNA-bestuurder Van Dijk biedt de bevolkingsdaling, waarmee in de toekomst meer dan de helft van alle gemeenten te maken krijgt, uitgelezen mogelijkheden om dorpen en steden fraaier in te richten. Historische fouten kunnen ongedaan worden gemaakt. De regionale identiteit kan worden versterkt. ‘Elk gebied heeft bijzondere ruimtelijke kwaliteiten, die we mede door de bouwwoede van de afgelopen decennia uit het oog zijn verloren’, zegt Van Dijk.

‘Daarom luidt ons nadrukkelijke advies: kijk niet met een beperkte bril, maar houd rekening met de dynamiek van een gebied. Koppel de beleidsmatige begeleiding van de krimp aan het verhogen van de ruimtelijke kwaliteit.’ Van Dijk noemt als voorbeeld het in ere herstellen van terpen, historische beekdalen en andere specifieke landschappelijke kenmerken die nu nog aan het oog worden onttrokken. Kerken en andere monumentale gebouwen kunnen een prominentere plaats krijgen in hun omgeving door omliggende bebouwing te slopen. Een aantrekkelijke uitstraling van een gebied zorgen volgens Van Dijk voor grotere betrokkenheid bij bewoners. ‘Mensen moeten trots kunnen zijn op hun wijk, dorp, stad of regio.’

Elke aanbeveling in de BNA-publicatie gaat gepaard met concrete voorbeelden uit de onderzochte krimpregio’s. Van Dijk benadrukt dat maatwerk belangrijk is. ‘Elke regio, gemeente, buurt of straat heeft zijn eigen bijzonderheden. De gewenste aanpak kan verschillen tot op woonblokniveau. Wij pretenderen niet dat wij dé oplossing in huis hebben.’

De BNA-bestuurder beklemtoont dat de negatieve, soms angstige sfeer rond het onderwerp krimp moet worden uitgebannen. In minister Eberhard van der Laan (Wonen, PvdA) meent hij een bondgenoot te herkennen die het onderwerp inmiddels stevig op de landelijke politieke agenda heeft gezet. ‘We moeten kijken naar potenties, leefbaarheid, en vitaliteit’, meent Van Dijk. ‘Als je denkt in perspectieven, worden de problemen anders. Deze problematiek heeft creatieve ambtenaren nodig, en bestuurders met lef. Dan kan er echt iets moois uit groeien.’

‘Ruimte maken voor krimp’ wordt 13 mei gepresenteerd in het NAi in Rotterdam. Inschrijven voor de bijeenkomst via www.bna.nl/ontwerplabkrimp. Bestellen van de publicatie kan via bna@bna.nl

Enkele tips van de BNA

• • Maak verborgen kwaliteiten van een gebied beter zichtbaar, dit versterkt de identiteit en het gevoel van trots.

   

• Verbeter strategische gebieden of houd deze in stand, laat andere gebieden ‘los’.

   

• Lok nieuwe investeerders, bijvoorbeeld in waterberging of alternatieve energiebronnen,

   

• Laat groen toe tussen bebouwd gebied, waardoor meer mensen direct aan het landschap wonen.

   

• Haal eerst de ‘stofkam’ door de dorpskern, maar sluit bouwen in het landschap niet uit.

   

• Geef bewoners de ruimte om een werkplaats, atelier of kantoor te beginnen. Geef overtollige woningen weg, mits de ontvanger deze opknapt.

   

• Maak ruimte voor nieuwe woonvormen als buurtschappen en kleinschalige woonvormen voor senioren.

   

• Spreid voorzieningen over diverse locaties, maar zorg dat deze goed bereikbaar zijn.