Madlener: ‘Alle partijen willen schone lucht en schoon water’

De nieuwe minister van Infrastructuur en Waterstaat, Barry Madlener, worstelde kortgeleden tijdens zijn hoorzitting in de Tweede Kamer nog met de jaartallen. Dat gebeurde toen Kamerleden van D66 en GroenLinks-PvdA van de PVV'er wilden horen hoe hij de doelen haalt van de Europese Kaderrichtlijn Water.

‘Het doel van de Kaderrichtlijn Water was eigenlijk gesteld voor, uit mijn hoofd, 2013 of 2014’, antwoordde de destijds nog beoogd bewindspersoon. ‘Dat doel is toen niet gehaald en is uitgesteld, daarna nog een keer uitgesteld en nu voor de derde keer uitgesteld. Ik dacht nu dat... 2026…’, weifelde Madlener. (“2027!”, souffleerde iemand hem.) ‘2027 is nu de deadline.’

In werkelijkheid was de Kaderrichtlijn Water (KRW) gericht op het jaar 2015. De deadline is daarna twee keer met zes jaar opgeschoven en ligt nu inderdaad op 2027. Alom klinkt het geluid dat ook deze eindstreep voor Nederland niet meer haalbaar is. De KRW stelt onder andere ecologische en chemische doelen voor het oppervlakte- en grondwater. Dit zijn verplichtingen, op basis waarvan Nederland door Brussel in gebreke kan worden gesteld.

Watermanifest

Met oog hierop krijgt Madlener deze week een manifest overhandigd van een maatschappelijke watercoalitie, onder meer bestaande uit drinkwaterbedrijvenvereniging Vewin, corporatiekoepel Aedes, belangenclub Bouwend Nederland, Natuurmonumenten en projectontwikkelaarsvereniging NEPROM. Opvallende afwezige is wel de Unie van Waterschappen, die betrokken is bij het huidige Impulsprogramma om de KRW toch te halen.

Minister Madlener liet tijdens de Kamerhoorzitting horen wel degelijk zijn uiterste best te gaan doen, vooruitblikkend naar 2027. Zelf hij is lange tijd watersporter geweest. ‘Alle partijen willen schone lucht en schoon water.’ Wel zei hij: ‘Of die doelen altijd even haalbaar zijn, is de vraag. Nederland is natuurlijk een land aan het einde van het stroomgebied van rivieren; wat bij ons binnenstroomt is niet het schone water dat in Zwitserland uit de bergen komt. Zo beginnen we al een beetje op achterstand. We zijn ook een drukbevolkt land, met veel landbouw en industrie. Dat is onze welvaart – die moeten we ook in het oog houden.’

Gewasbescherming

Het manifest beklemtoont onder andere dat de normen voor gewasbeschermingsmiddelen gelijk moeten worden aan de eisen in de KRW. Daar zit nu inderdaad nog licht tussen, schreef ook het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) vorige week nog aan de Eerste Kamer. Deze onafhankelijke toelatingsautoriteit moet echter uitgaan van de Europese verordeningen voor gewasbeschermingsmiddelen en biociden, die vaak minder streng zijn dan de KRW. Het landbouwministerie en het ministerie van I en W lieten afgelopen juni weten de huidige regeling te herzien, zodat Ctgb gewasbeschermingsmiddelen wel strenger kan gaan toetsen.

Overzicht van PFAS-lozingen?

Een ander punt in het manifest is dat er geen centraal overzicht is van alle lozingen op het oppervlaktwater. Ook drinkwaterbedrijvenvereniging Vewin noemde dit vorige week in een brief aan de Eerste Kamer. Vewin beklemtoonde dat betrokken overheden al in 2020 hadden afgesproken om uiterlijk begin 2022 volledig in beeld te hebben welke Zeer Zorgwekkende Stoffen (ZZS) in Nederland worden geloosd. Het gaat hier onder andere om de stoffengroep PFAS. Maar ruim twee jaar na de deadline is dit overzicht er nog niet, schrijft Vewin. ‘Zorg voor een integraal overzicht van alle lozingen van PFAS en ZZS stoffen op oppervlaktewater, uiterlijk in december 2024’, vraagt de koepel daarom.

Transitiefonds

Ook het schrappen van het Transitiefonds, waarin nog ruim 20 miljard euro zat voor het landelijk gebied, keert terug in het manifest. Dit fonds was bedoeld voor de uitvoering van het Nationaal Plan Landelijk Gebied (NPLG), dat ook waterdoelen omvat. Zorgen hierover maakt zich ook de Vereniging van Bos- en Natuurterreineigenaren (VBNE), met leden als Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer. Dat staat in een eigen brief aan de Eerste Kamer.

Vewin betoogde vorig week in de Eerste Kamer dat ‘alles op alles gezet moet worden om de KRW-doelen zo snel mogelijk te halen.’ Landbouworganisatie LTO benadrukte daarentegen dat de overheid simpelweg moet erkennen dat de KRW-doelen juist niet haalbaar zijn, in elk geval niet al in 2027. Dat zal waarschijnlijk ook weer blijken bij de tussentijdse evaluatie die eind 2024 verschijnt. In de ogen van LTO moet de overheid hier niet omheen draaien. ‘Dat maakt de weg vrij om de wel realistische opgaven met ambitie op te pakken.’