Alleen nog groene auto’s in de binnenstad

De nul-emissiezone voor alle typen voertuigen komt eraan in Nederland: gezondheid en klimaat vragen er om. Maar eerst krijgen alle gemeenten een uniform systeem van milieuzones.

Met een verplichte milieusticker voor auto’s die de binnenstad in willen, hoopte de gemeente Maastricht vorig jaar de luchtkwaliteit in de binnenstad op te krikken. Boa’s zouden bovendien in één oogopslag kunnen zien of een auto de milieuzone in mocht. Met het stickerplan zou Maastricht, na Utrecht, Rotterdam en Arnhem, de vierde stad zijn met een milieuzone voor personenauto’s.

Busjes
Maar het Maastrichtse stickerplan kon de prullenbak in toen bleek dat de regering vanaf 2020 een uniform stelsel voor milieuzones in het vat heeft. De regering wil de milieuzones voor personenauto’s en busjes, nu in verschillende smaken beschikbaar, harmoniseren. Dat betekent dat in de loop van volgend jaar nog maar twee soorten milieuzones zijn toegestaan: de gele milieuzone, waarin alleen dieselpersonenauto’s en busjes vanaf Euro 3 (niet ouder dan twintig jaar) mogen binnenkomen, en de groene milieuzone, waarin alleen dieselpersonenauto’s en busjes vanaf Euro 4 (niet ouder dan vijftien jaar) mogen binnenkomen. Benzineauto’s vallen niet onder het geharmoniseerde systeem.

Dezelfde borden
Tijmen van de Poll, die voor Royal HaskoningDHV gemeenten adviseert over de invoering van milieuzones, onderschrijft het belang van uniformering van milieuzones voor personenauto’s. ‘Er was geen landelijke wetgeving. Gemeenten zaten met luchtkwaliteitknelpunten en ze moesten wat’, zo blikt hij terug. ‘Als daar geen landelijke sturing op zit, gaan ze er zelf iets aan doen en daar zaten verschillen in. Met die landelijke harmonisatie komt er een landelijk systeem. Maar nog steeds zijn er keuzes met verschillende jaren en verschillende categorieën’, benadrukt hij. Wel gaan de milieuzones meer op elkaar lijken, met dezelfde borden. ‘Dus dat is een goede zaak.’

Landelijke lijn
In de aanpak van de regering is van een milieuzone voor benzineauto’s geen sprake, maar dat wil volgens Van de Poll niet zeggen dat die daarmee onmogelijk is. ‘Je zou dan van de landelijke lijn afwijken. Vanuit oogpunt van harmonisatie is dat niet gewenst. Juridisch gezien moet je dan wel een heel goed verhaal hebben.’ Dat betekent volgens hem dat je moet kunnen aantonen dat benzineauto’s schadelijk zijn voor de gezondheid, en dat het weren van die auto’s dus gezondheidswinst oplevert. Volgens hem is dat mogelijk. ‘Een milieuzone voor brom- en snorfietsen zit ook niet in het landelijk systeem, maar Amsterdam heeft die wel succesvol weten in te voeren.’

Niet vrijblijvend
Hoewel Rotterdam onlangs de milieuzone voor oude benzinepersonenauto’s heeft afgeschaft, wijst de langetermijntrend toch de andere kant op, voorspelt de adviseur. Auto’s op fossiele brandstoffen worden langzaamaan de stadscentra uitgeduwd. Niet alleen door de milieuzones – die gericht zijn op het verbeteren van de luchtkwaliteit –, maar ook door klimaatbeleid – dat gericht is op het verminderen van de CO2-uitstoot. In 2025 kunnen steden zones aanwijzen waar alleen vrachtauto’s en bestelbusjes zonder uitstoot (nul-emissie) toegang hebben. Van de Poll: ‘Dat zal niet vrijblijvend zijn, want het is vastgelegd in het klimaatakkoord, er is een harde doelstelling om de CO2-uitstoot te verminderen. Dat gaat om ongeveer veertig gemeenten. De verwachting is dat als gemeenten die gebieden zelf niet instellen, het rijk dat gaat afdwingen.’

Vervuilende diesels
En dan is het een kwestie van tijd totdat er ook nul-emissiezones voor personenauto’s komen. In aanloop daarheen is het volgens Van de Poll logisch om nu alvast de meest vervuilende dieselpersonenauto’s uit milieuzones te weren. ‘Daar rijden er weliswaar niet veel van, maar ze stoten wel heel veel uit.’ Bij de evaluatie van het nieuwe landelijke milieuzonesysteem in 2022 of 2023 zal, meent Van de Poll, gekeken worden wanneer de eerste nul-emissiezones voor personenauto’s ingevoerd kunnen. ‘Er gaat dus echt wat gebeuren. Die ontwikkeling is onafwendbaar.’

Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 17 van deze week (inlog)