Vele kleine NUON’s

In eigen stad of regio duurzame energie opwekken, is een trend geworden. Tientallen nieuwe initiatieven voor energiecoöperaties zien het licht. ‘Lokaal en massaal moeten naast elkaar bestaan.’

In 2012 schoten lokale initiatieven voor duurzame energie als paddenstoelen uit de grond. Samen met buurtgenoten of gelijkgezinden zonnepanelen inkopen, een windmolen adopteren of stroom van een biomassacentrale inkopen. 

Herleven aloude hippytijden? ‘Welnee’, zegt Marieke Wagener van kennisplatform voor lokale duurzame energie ‘HIER opgewekt’ in Utrecht. ‘Mensen doen mee vanuit een cocktail aan motieven. Het is vooral een bottom-up beweging. Er zijn ook mensen die het uit gemeenschapszin zelf willen doen. Er zijn ook mensen die onvrede hebben met de internationalisering van de energiebedrijven, zoals de verkoop van onder meer Nuon aan het Zweedse Vattenfall. Ze weten daarom ook niet meer waar de energie vandaan komt, en hoe groen zij is. En ten slotte zijn er ondernemers die er gewoon brood in zien’, somt Wagener op.

Meer dan 130 initiatieven staan er vermeld op www.hieropgewekt.nl, handig gerangschikt per provincie, waarbij Gelderland de kroon spant. Achter de schermen weet Wagener dat er intussen meer dan driehonderd lokale projecten lopen. ‘Niet iedereen wil direct in de openbaarheid treden maar eerst oefenen.’

Het gaat om energiecoöperaties als het Groene Net in Sittard tot Bergen energie in Schoorl, maar ook om Landgoed Lekker Leven (zelfvoorzienende woongemeenschappen) in Houwerzijl (Gr) en ‘Boer zoekt buur’ (buren financieren zonnepanelen op boerenschuur) in Goes. HIER Opgewekt beweegt initiatiefnemers tot het delen van kennis en ervaringen in onder meer financiering, wet- en regelgeving, ledenwerving en organisatieontwikkeling.

Op het gemeentehuis in Leeuwarden zegt energiecoördinator Bouwe de Boer dat er een heuse concurrentiestrijd gaande tussen allerlei bewonersgroepen in wijken. ‘Iedereen wil de eerste zijn met zaken als zonnepanelen, maar ook meer groentetuinen in de buurt en nieuwe zorgconcepten waarbij bijvoorbeeld werklozen zorgtaken in hun buurt verrichten.’

Platte daken
Leeuwarden heeft de akelig ambitieuze doelstelling om in 2020 onafhankelijk te zijn van fossiele brandstoffen. ‘Dat is geen mission impossible, want als al die buurtinitiatieven doorgaan, gaan we het nog halen ook.’

Zonderlinge individuen of kleine groepen met nauwelijks draagvlak kunnen daarbij niet op steun van De Boer rekenen. ‘Maar ik word er wel warm van als er een dorpshuis vol zit met 150 man. In januari starten we met een energiecoöperatie voor heel Friesland. Het geld dat wordt verdiend met de verkoop van stroom vloeit naar nieuwe projecten op gebied van duurzaamheid.’

HIER Opgewekt noemt de houding van de gemeente Leeuwarden zeer positief. ‘Regelmatig zie je dat gemeenten of provincies erg schrikken van een groep mensen van honderd mensen die zeggen dat ze zelf een windmolen willen kopen, of als vereniging van eigenaars vergunning vragen voor zonnepanelen op hun platte daken’, constateert Marieke Wagener.

Bij de provincie Gelderland zegt milieugedeputeerde Annemieke Traag (D66) juist positief te staan tegenover lokale energie. ‘Je stimuleert duurzaamheid, wordt onafhankelijker van fossiele brandstoffen en het levert nieuwe werkgelegenheid op.’

Gelderland start in 2013 met een revolverend fonds van 100 miljoen euro, afkomstig uit de verkoop van de NUON-aandelen, waaruit vooral bedrijven met een sluitende business-case leningen kunnen krijgen. Een deel is al in 2012 ter beschikking gesteld. Burgers komen in aanmerking voor provinciale subsidies voor energiebesparing. ‘Je ziet dan het geld in energieprojecten in de regio terechtkomen, en we krijgen het weer terug om het opnieuw in te zetten. Lokale initiatieven kunnen goed samengaan met groene energie van de grote jongens.’

Dat vindt energieleverancier NUON ook. ‘We werken zeer actief mee aan isolatie van woningen en we zijn in Amsterdam aan de slag met een proefproject van drie verenigingen van eigenaars voor zonne-energie op gemeenschappelijke daken’, zegt woordvoerder Ton Boon. ‘Volgens de wet mag je alleen stroom terugleveren als het strikt je eigen dak is, maar in een stad is dat natuurlijk zelden het geval.’

NUON ziet de honderden lokale initiatieven en de vele kleine Nuons niet als een bedreiging. ‘In tegendeel, we moeten naast elkaar bestaan, lokaal en massaal’, valt hij gedeputeerde Traag bij. ‘En wij nemen bijvoorbeeld wel mooi de lokaal geproduceerde stroom af voor de keurige prijs van 22 cent per kiloWattuur.’