Limburg wil voorrang in strijd tegen wateroverlast

De wateroverlast door het hoge water in de Maas lijkt tot nu toe mee te vallen, maar de provincie Limburg is er niet gerust op. Gedeputeerde Bert Kersten wil tot 500 miljoen euro rijksgeld om de veiligheid te vergoten. Staatssecretaris Atsma ziet een ‘opgave’, maar weigert concrete bedragen toe te zeggen.

Volgens de PvdA-gedeputeerde heeft het ministerie echter nauwelijks een andere keuze dan zeer fors te investeren. ‘We overvragen niet, we willen gewoon dat voor Limburg dezelfde veiligheidsnormen gaan gelden als voor het hele land. De kans op één overstroming per 250 jaar wordt door heel Nederland als minimaal acceptabel geacht. Maar in Limburg geldt deze wettelijk vastgelegde norm blijkbaar niet: hier woont 30 procent van de mensen in een gebied dat minder wordt beschermd’. Reden voor de gedeputeerde om het Rijk aan te spreken.

‘Het ministerie zal de waterveiligheid in Limburg voorgang moeten geven boven die andere provincies. We kunnen onze inwoners niet langer uitleggen dat hun veiligheid er blijkbaar minder toe doet dan die van de mensen in Zeeland of Holland’. Maar er is sinds de overstromingen in 1995 toch veel geïnvesteerd in oeverbescherming langs de Maas?

Kersten: ‘Dat is zeker zo, waterschappen, provincie en Rijk hebben goed werk geleverd, dat zie je deze dagen weer. Zonder het uitgevoerde Maasprogramma zouden we nu met een echte ramp zitten.’ Tegelijkertijd staat er tot 2020 nog 80 miljoen aan investeringen op de agenda. Die wil Kersten als handreiking aan Atsma dan ook wel van het gevraagde bedrag van 500 miljoen aftrekken.

Tegelijkertijd wijst hij er fijntjes op dat een fors deel van het geld de afgelopen jaren door de provincie zelf is opgebracht. ‘Via grind en zandwinning hebben we de Maas verdiept. Dat heeft het Rijk weinig gekost. Nergens anders heeft de regio zoveel meebetaald aan de eigen veiligheid’.

Risico's

Waterexpert Peter van Rooy, directeur van adviesbureau voor water en ruimte Accanto in Utrecht, begrijpt de claim op meer geld van Limburg (deels) wel: ‘Er is na het hoge water van de jaren 90 veel aangepakt, met name de stedelijke gebieden langs de Maas zijn goed beschermd. Maar de landelijke gebieden daartussen lopen nog wel risico’s, daar zitten soms de tijdelijke noodschoten van 1995 nog steeds in de dijk. Die achterstand wegwerken zal nog veel geld kosten’.

Tegelijkertijd ziet hij ook een verantwoordelijkheid voor de lokale bestuurders. ‘Met name de gemeenten willen toch altijd weer dicht aan het water bouwen, of op lage plekken.’ Dat die locaties in 1995 zijn ondergelopen is door veel projectontwikkelaars blijkbaar alweer vergeten.

‘Als er geld te verdienen valt dan hebben we in Nederland waterland een geheugen als een vergiet’. Het is aan de provincie om die druk te weerstaan en soms bij aanwijzing een bouwproject gewoon te verbieden. Dat gebeurt echter zelden, aldus Van Rooij.

Ook SP-Tweede Kamerlid Paulus Jansen legt een deel van de verantwoordelijkheid bij de lagere overheden. Er is de laatste jaren toch heel veel geld gestopt in het veiliger maken van de oevers van de Maas. De provincie, waterschappen en gemeenten zijn er allemaal bij geweest, dus dan had deze alarmkreet ook wel wat eerder kunnen klinken, vindt hij. ‘Ze hebben gelijk dat er een enorm financieel probleem ligt, maar er wordt nu wel een beetje meegelift op de publiciteit.’

Jansen noemt het ‘verstandig’ dat staatsecretaris Atsma zich nu nog niet wil vastpinnen op harde bedragen. Maar dat doet volgens hem niets af aan de claim dat de landelijk voorgeschreven bescherming ook voor de Limburgers moet gelden. ‘De overheid zal over de brug moeten komen, ondanks alle bezuinigingen. Ik zie in de Tweede Kamer een meerderheid die bereid is de spierballen hiervoor te laten rollen’.

Over hoeveel geld het precies gaat kan of wil niemand nog iets zeggen, temeer daar er momenteel twee discussies door elkaar lopen: Limburg wil geld voor het halen van de huidig vastgelegde veiligheidsnormen, maar tegelijk liggen er alweer rapporten voor nieuwe, strengere criteria zoals die in 2050 zouden moeten gelden.

Steeds strenger

Peter van Rooy waarschuwt voor wat hij noemt de ratrace naar steeds strengere veiligheidseisen. ‘De hang naar zekerheid wordt steeds groter, maar we zullen moeten accepteren dat er gebieden zijn waar absolute veiligheid niet te bieden is. Je zult kosten en baten moeten afwegen: wegen de vaak enorme kosten van het nog veiliger maken van dat laatste stuk weiland wel op tegen de baten?

Gedeputeerde Kersten geeft hem gelijk. Hij vindt het zeer noodzakelijk dat de zwakke plekken in de oevers van de Maas binnen korte tijd op het wettelijk voorgeschreven beschermingsniveau van 1 kans op de 250 jaar wordt gebracht. Maar daarna moet er in de ruimtelijk ordening misschien even een kleine pas op de plaats worden gemaakt.

‘Als we vervolgens achter deze versterkte dijken weer complete woonwijken of industrieterreinen gaan bouwen, dan moet de norm binnen 20 jaar weer omhoog naar 1 op de 1250 jaar. De vraag is of je dan verstandig bezig bent’.