Olympische spelen: enkele lessen uit Tokio

De Olympische Spelen van Tokio waren uniek. Er was namelijk geen publiek welkom. Desondanks heeft TeamNL met 36 medailles het beste resultaat ooit behaald. Er moeten lessen worden getrokken uit Tokio, zodat de Olympische Spelen bij de tijd blijven, betogen bestuurskundigen Dennis de Kool en Michel Lobzhanidze.

De enorme kosten om de Olympische Spelen te organiseren zijn veel burgers een doorn in het oog. Een gangbare lezing is dat alleen het IOC, sponsoren, bouwbedrijven, projectontwikkelaars en autoritaire regimes ervan profiteren en dat burgers de rekening betalen. Zij zouden na de Olympische Spelen worden opgezadeld met ‘dure en nutteloze’ sportcomplexen. Het is evident dat de Spelen uit hun jasje zijn gegroeid en een megalomaan karakter hebben gekregen. Het organiseren van de Spelen in een gaststad is daarom een achterhaald idee. Daarom bepleiten wij een sobere benadering en een terugkeer naar de sportieve menselijke maat.

Ook vanuit het oogpunt van duurzaamheid is het wenselijk om de Spelen niet te concentreren in één stad, maar de focus te verbreden naar een organiserend land of regio. Alle benodigde faciliteiten zijn dan niet geconcentreerd op een beperkt oppervlak en reeds bestaande faciliteiten, zoals het Olympisch Stadion en de Ziggo Dome in Amsterdam, kunnen dan optimaal benut worden. Incidenteel zouden de Spelen zelfs op een continent door verschillende landen georganiseerd worden, zodat de baten en lasten eerlijk kunnen worden verdeeld. Dat brengt bijvoorbeeld Olympische Spelen in Afrika of de Benelux-games dichterbij.

In de ‘Olympic Agenda 2020’ van het IOC wordt terecht gewezen op het belang van duurzaamheid. Er zal daarom ingezet moeten worden op flexibele, modulaire en multifunctionele (sport)accommodaties. In een drijvend Olympisch dorp houden alle toekomstige Olympiërs hun voeten droog. Bestaande (luxe) cruiseschepen zouden ook prima voor dat doel kunnen worden ingezet.

Tijdens de Amsterdamse Olympische Spelen in 1928 werd ook overnacht op schepen – geheel in lijn met onze maritieme traditie. Aangezien sportliefhebbers als gevolg van de coronacrisis niet welkom waren in Tokio werden de Olympische prestaties louter op afstand gevolgd. In Nederland werden sportliefhebbers op hun wenken bediend in de vorm van live-uitzendingen en uitgebreide samenvattingen. Ook via sociale media werd er veel Olympische content gedeeld. Los van corona zal er in de toekomst primair moeten worden ingezet op het creëren van een Olympische sportbeleving op afstand. Naar verwachting zullen de toekomstige Olympische Spelen een hybride karakter hebben, waarbij niet alleen de fysieke sportbeleving in de sportarena’s, maar ook de digitale verbindingen worden gelegd met sportliefhebbers die het evenement op afstand volgen. Tijdens het Eurovisie Songfestival in Rotterdam zijn in dat kader waardevolle digitale lessen opgedaan.

In de gedigitaliseerde samenleving zal de behoefte om massaal naar de Spelen af te reizen wellicht minder groot zijn, omdat sportliefhebbers met digitale tools als slimme camera’s de verrichtingen van hun helden intensief kunnen volgen en beleven. Het bouwen van kolossale sportcomplexen is daarom overbodig.

Rijke landen hebben de Spelen niet nodig. Dit ontslaat het welvarende Nederland niet van de morele plicht om zelf een keer dit mondiale sportevenement te organiseren. Ook zonder Spelen zijn in Nederland grote investeringen nodig om urgente maatschappelijke vraagstukken op te pakken en de samenleving te revitaliseren. De Olympische boodschap van verbroedering en verbinding is momenteel actueler dan ooit.

Dennis de Kool en Michel Lobzhanidze zijn bestuurskundigen en sportliefhebbers.