‘Laat asielzoeker zelf woning kiezen’

De gemeente Den Haag pleit er voor om asielzoekers bij het verdelen van woningen precies dezelfde rechten toe te kennen als reguliere woningzoekenden. De Hofstad werkt zelf al zes jaar op deze manier en de ervaringen zijn goed, zegt Henk Fransen, projectleider huisvesting gepardonneerden en statushouders. Op veel plaatsen hebben asielzoekers, als ze eenmaal recht hebben op een woning, weinig te kiezen. Ze krijgen ergens in het land een huis toegewezen en hebben dat maar te accepteren. Andere woningzoekenden kunnen zelf een voorkeur kenbaar maken via het zogeheten aanbodmodel.

In Den Haag mogen asielzoekers ook zelf reageren op een vrijkomende woning. Ze krijgen daarbij drie maanden urgentie: in die periode hebben ze voorrang op andere woningzoekers (behalve op de overige urgente gevallen). Maken ze hier in die drie maanden geen gebruik van, dan raken ze hun urgentie weer kwijt.

‘Het werkt fantastisch’, zegt Fransen. ‘Als mensen zelf mogen kiezen, gaan ze veel zorgvuldiger om met hun huis en hun omgeving.’ Een ander voordeel is dat er minder woningen leeg blijven omdat asielzoekers een aanbod niet accepteren. Den Haag heeft ruimschoots voldaan aan het huisvesten van de gepardonneerden (statushouders op grond van het generaal pardon). De gemeente geldt als een van de koplopers, blijkt uit de laatste cijfers op de site www.thuisgeven.nl.

Ook Groningen werkt met het aanbodmodel voor asielzoekers, vertelt Gaaike Euwema, directeur van Woondiensten Nijestee, de grootste lokale woningcorporatie. ‘We hebben alle gepardonneerden moeiteloos gehuisvest, zonder klachten. Die werkwijze hebben we low profile gehouden om geen onrust te kweken onder autochtone bewoners die zich dan wellicht achtergesteld voelen.’

Wachttijd

Het Brabantse Roosendaal heeft nog een andere variant ontwikkeld. Asielzoekers zijn hier met terugwerkende kracht ingeschreven, zodat ze in één klap een flinke wachttijd kregen. Bepalend bij de inschrijving is de datum van het eerste officiële gesprek met de Nederlandse autoriteiten, vlak na aankomst in Nederland. ‘De redenering is dat iemand die onder het generaal pardon valt, zich al in - bijvoorbeeld - 2001 had kunnen inschrijven als hij toen reeds een verblijfspasje had gehad’, aldus Henk Schouwenaar, beleidsmedewerker van woningstichting Aramis.

‘Ook wij hebben onze taakstelling rond het generaal pardon fluitend gehaald, zónder de woningmarkt te verstoren’. Schouwenaar stipt ook een ‘minder punt’ aan: ‘Bij het aanbodmodel doe je een groot beroep op de zelfredzaamheid van mensen. Voor analfabeten kan dat lastig zijn, of voor mensen die geen Nederland spreken of geen computer hebben. Je moet dus extra ondersteuning bieden. Dat heeft Vluchtelingenwerk hier gedaan.’

Den Haag wil dat taakstellingen voor het huisvesten van asielzoekers voortaan regionaal worden opgelegd. Voor veel kleinere gemeenten is het lastig om asielzoekers blijvend aan zich te binden. Statushouders willen vaak liever in een grotere stad of in het westen van het land wonen, zo leert de ervaring. ‘Bovendien stimuleer je op die manier de samenwerking en vallen de noodzakelijke voorzieningen ook voor kleinere gemeenten makkelijker te organiseren’, zegt Henk Fransen van de gemeente Den Haag.