Krijgt ook Nederland een verplichte hemelwateropvang?

Elke druppelt telt, zegt de Vlaamse regering. Daarom gaat in dit deel van België op 2 oktober een nieuwe Hemelwaterverordening in. Het was in Vlaanderen al verplicht om bij nieuwbouw en herbouw een hemelwateropvang aan te brengen, ter voorkoming van wateroverlast. Daar komt een tweede verplichting bij: dit hemelwater moet vanaf die tijd maximaal gebruikt worden voor 'toiletspoeling, kuiswater, wasmachine en buitengebruik'.

Gaat Nederland dezelfde kant op? Die kans bestaat, getuige een onderzoek dat het ministerie van Binnenlandse Zaken heeft laten uitvoeren naar het mogelijk verplicht maken van hemelwater- en grijswatergebruik in het Besluit bouwen leefomgeving (Bbl), dat gemeenten moeten handhaven. Dit is niet uit angst voor wateroverlast, maar uit zorgen over de drinkwatervoorziening.

Slimmer watergebruik

Adviesbureau Witteveen + Bos voerde het onderzoek uit, onder meer op basis van moties van de Tweede Kamerleden Eva van Esch (PvdD) en Laura Bromet (GroenLinks), en Fahid Minhas (VVD), Harry van der Molen (CDA) en Pieter Grinwis (CU). Die laatste motie, met de oproep om te kijken of de Bbl 'slimmer watergebruik' kan stimuleren, werd aangenomen met 145 stemmen voor.

Het gemiddelde drinkwatergebruik per dag per persoon is 128 liter. Daarvan komt 36 procent door het douchen. Vanwege hygiëne-eisen is dat water moeilijk te vervangen door gefilterd hemelwater of gezuiverd grijswater. Bij grijswater gaat het om het hergebruik van huishoudelijk water van de wasmachine, de douche, het bad of de wastafel. Maar het doorspoelen van het toilet (ruim dertig liter per dag per persoon, oftewel 23,6 procent) kan wél hiermee. Hetzelfde geldt voor de wasmachine (17 liter per persoon per dag, 16,9 procent), of het weliswaar veel minder grote buitengebruik (0,9 liter per dag per persoon, 0,7 procent).

Als een Amerikaanse ijskast

Een probleem zijn de kosten. Het kost vierduizend tot zevenduizend euro per huishouden om een ondergrondse hemelwateropvang van vijf m3 en bijbehorend leidingwerk aan te leggen. De investering voor een grijswatersysteem zijn vergelijkbaar. Ruim 5400 euro voor de installatie van een Moving BioBed Reactor (MBBR), plus 412 euro aan jaarlijkse lasten. Ruim 6600 euro kost de aanleg van een alternatief: de Membraan BioReactor (MBR). Jaarlasten: 640 euro.

Bovendien moet je de ruimte hebben in je huis. Grijswatersystemen vergen binnenshuis twee aparte leidingsystemen, en bijvoorbeeld een MBBR heeft de 'omvang van een grote Amerikaanse ijskast'. Een kleiner nadeel: bepaalde typen shampoo kun je wellicht niet meer gebruiken, omdat het hergebruik van waswater betekent dat zeepresten gefilterd moeten kunnen worden.

Wat levert het op?

Adviesbureau Witteveen + Bos berekende wat de waterbesparing is als tweederde van de 950.000 nieuwe woningen, die tot 2030 volgens planning bijgebouwd worden, een hemelwatersysteem krijgen. Dit geeft een uitsparing van 1,7 tot 4,2 procent van het jaarlijkse drinkwatergebruik. Bij een gemiddeld dak is er elk jaar 18 m3 hemelwater per persoon beschikbaar. Dat dekt ongeveer het watergebruik voor toilet en wasmachine. De MBR of MBBR besparen daarnaast tot 48 liter drinkwater per persoon per dag. Die hoeveelheden van beide systemen kunnen niet zomaar opgeteld worden, omdat ze wellicht voor hetzelfde gebruikt worden.

Overigens duurt het drie tot vijf jaar na de aanpassing van het Bbl voordat de eerste drinkwaterbesparende woningen opgeleverd worden. Deze huizen krijgen een slechtere milieuprestatiescore, wat een verplichte berekening is bij een gemeentelijke omgevingsvergunning, vanwege de extra materialen.