Versnelling in de circulaire economie?

Met de publicatie van het Nationaal Programma Circulaire Economie (NPCE) wordt weer eens onderstreept voor wat voor enorme en complexe transitieopgave we als samenleving staan. In de transitie naar een circulaire economie komt er veel op gemeenten af. Hoewel het programma concrete beleidsmaatregelen heeft, is er nog veel onduidelijkheid over wie welke taken oppakt, hoe deze verder worden vormgegeven in concrete doelstellingen op uitvoeringsniveau en hoe het  gefinancierd wordt. Daarom wil de Vereniging van Nederlandse Gemeenten samen met haar achterban verhelderen wat de rol is van gemeenten in de circulaire economie, tegen welke uitdagingen gemeenten aanlopen en hoe de Rijksoverheid hen hierin kan faciliteren. Collega Wieke van der Zouwen, senior consultant Publiek-Private Samenwerkingen, is gevraagd om dit proces te begeleiden en aan te jagen. Lees hier haar eerste conclusies en plan van aanpak.

Op een aantal koplopende gemeenten na, hebben de meeste gemeenten nog geen beleid of uitvoeringsprogramma's opgesteld, die handen en voeten moet geven aan de circulaire economie in hun gemeente. In veel gemeenten is gebrek aan financiering, expertise en capaciteit om een actieve rol in de circulaire economie op te pakken.

Gemeenten proactief in uitvoering circulaire economie

Dit maakt dat gemeenten niet goed weten hoe ze lopend gemeentelijk beleid met het NPCE samenbrengen, dan wel vertalen of opnemen in nieuwe, eigen circulaire beleidskaders en uitvoeringsprogramma's. Wat gaat bijvoorbeeld een harmonisering van afvalbeleid betekenen voor gemeenten? Welke rol speelt de gemeente bij de Uitgebreide Producenten Verantwoordelijkheid (UPV)? En welke rol pakt de Rijksoverheid hierin? Er is een recent rapport van het Planbureau voor de Leefomgeving, ruimte voor circulaire economie, toont aan dat we 40% meer ruimte nodig hebben om voor de circulaire economie. Hoe zorgen we hiervoor?

Daarbij is de circulaire economie uiteraard niet de enige grote opgave die een belangrijke uitvoerende én regisserende rol van je vraagt als gemeente: ook andere opgaven zoals de energietransitie, klimaatadaptatie en de bouwopgave vragen veel van je fysieke domein. Zowel wat capaciteit en expertise betreft, als benodigde middelen.

Top-down aansturing voorkomen

“Om te voorkomen dat je door het programma NPCE teveel top-down gestuurd, is ruimte voor regionale zeggenschap nodig”, aldus Wieke. Daarom is ze verheugd om namens de VNG in gesprek te gaan met gemeenten door het hele land om op te halen wat zij hiervoor nodig hebben en welke bestuurlijke afspraken hen kunnen helpen.

Hoe ziet de aanpak eruit?

Wieke faciliteert samen met Lina klankbordsessies met bestuurders en beleidsmakers van gemeenten om hun input op te halen. Ze brengen daarnaast in kaart welke samenwerkingen er op landelijk en regionaal niveau al zijn, en stelt ze vast of en hoe de verschillende decentrale overheden en de Rijksoverheid hierin goed kunnen samenwerken.

Vanuit haar deelname aan de werkgroep Circulaire Economie in de Regio namens de VNG, spreekt Wieke andere partijen zoals met ministerie I&W, de Unie van Waterschappen, het IPO en VNO-NCW over de samenwerking tussen Rijk en regio.