Financiering transities verloopt moeizaam

De afgelopen weken hebben we onze whitepaper en gedachtengoed in blogs uiteengezet. 'Aan geld geen gebrek - hoe financiering nog meer het verschil kan maken voor de transitieopgaven'. Een tegenstrijdigheid? Dat lijkt het wel, maar is het niet. Want met de huidige manier waarop we transities financieren, komt het geld niet op de juiste plekken terecht en gaan we de doelen niet halen. In deze afsluitende blog lees je onze laatste conclusies en inzichten.

We hebben gesproken over hoe er met financiering bijgedragen kan worden aan de transities waar Nederland voor staat en waar we nu soms al midden in zitten. Financiering is het sluitstuk van een succesvol ontwikkelproject, en de start van de realisatie. Het vormt het bewijs dat partijen de juiste samenwerking met elkaar hebben gevonden en dat er draagvlak is voor ambities.

Transities bestaan uit fasen

In de figuur hieronder staat weergegeven hoe onze vijf zienswijzen op de financiering van transities zich verhouden tot de ontwikkeling die een transitie doormaakt. Net als een start-up is er een aanloopperiode, een versnelling en vervolgens wordt een transitie volwassen en kan deze volledig door de markt ter hand genomen worden.

Hoe gaan we aan de slag?

Investeer in de échte uitdagingen

Er is dus aan geld geen gebrek, maar alles draait erom dit geld op het juiste moment op de juiste plek te krijgen. Natuurlijk zijn er heel specifieke uitdagingen die bijvoorbeeld een start-up ervaart, of sluiten financieringsinstrumenten nog niet aan op een ontwikkeling in een transitie. Maar grosso modo is er voldoende kapitaal. Het is van belang om de echte uitdagingen op te lossen en daarin te investeren. Want het gaat niet vanzelf.

Ieder een specifieke rol

In elk van de fasen van de ontwikkeling zijn er andere partijen die de centrale rol vervullen, regie voeren of uitvoering geven. 

• De start van een transitie kent vaak de oorsprong bij de Rijksoverheid. Wat zijn ambities, wat is de stip aan de horizon, waar willen we naartoe met een transitie. Vaak ook gevoed vanuit kennisinstellingen en adviseurs die inzicht verschaffen in de trends en ontwikkelingen.
• Vervolgens kent een ontwikkeling vaak een lange incubatietijd. Misschien soms te lang. Het zijn veelal de regionale overheden, samen met op koploper bedrijven en kennisinstellingen die de brugfunctie hebben. Door middel van projecten, aanjaaggelden en programma's wordt er gezorgd dat knelpunten in een transitie inzichtelijk worden. Maar bovenal ontstaan er de eerste pilotprojecten en showcases die de bewijslast vormen voor de relevantie van een transitie. Ontwikkelkracht is cruciaal in deze fase én om vervolgens door te groeien.
• De ervaringen worden daarna omgezet in verbeteringen in financieringsinstrumenten, regelgeving wordt aangepast et cetera. Zo komen er voorwaarden die passen bij de transitie. De Rijksoverheid benut het voorwerk uit de regio's en zorgt voor nationale instrumenten, slagkracht en budgetten voor verdere ontwikkeling. Samen met marktpartijen wordt een transitie verder opgewerkt tot volwassenheid, een vast onderdeel van de samenleving en de bedrijven die daarin actief zijn.

In de figuur zijn de rollen verder weergegeven:

Omarm het traject en doorloop het samen

Financiering is de rode draad voor een transitie, maar het draait niet om geld. Onze boodschap: omarm het traject dat een transitie doorloopt. En wees je bewust van de uitdagingen die er in alle fasen spelen. In een goed samenspel tussen markt, overheid en kennisinstellingen gaat de versnelling ontstaan.