Gemeenten en grondstofketens

Hoe vind je als gemeente de juiste rol?

Gemeenten en afval? Gemeenten hebben een sleutelpositie bij het benutten van afval als grondstof. Lees hier alles over grondstofketens, rapid circular contracting en meer.

De afvalwereld en circulaire economie zijn onlosmakelijk verbonden. Nu circulaire economie booming is in Nederland, kijkt de afvalwereld kritischer naar zichzelf. Bedrijven in de branche spreken steeds vaker over ‘grondstoffen’ in plaats van ‘afval’. Gemeenten spelen een cruciale rol in de afvalwereld en kunnen dus ook veel betekenen voor het stimuleren van circulair omgaan met afval. Maar stel dat je als gemeente meer circulariteit wilt in je afvalinzameling en verwerkingsketens, hoe pak je dat aan?

Gemeenten als regisseur voor de afvalbranche

Kijk allereerst kritisch naar je eigen ambitie: wat zie jij als ‘circulair bezig zijn’ en wat voor middelen heb je als gemeente ter beschikking daarvoor? Wil je alleen je eigen organisatie circulair maken, of de bedrijvigheid binnen de gemeentegrenzen ? Of wil je de hele keten veranderen?

In de praktijk streeft elke gemeente ernaar om het scheidingsrendement van gemeentelijk en huishoudelijk afval te verhogen. Bijvoorbeeld door de afvalinzameling beter naar burgers te communiceren middels campagnes of het veranderen van de inzamelstrategie. Slechts weinig gemeenten kijken ketenbreed naar het circulair maken van de afvalwereld. In principe hebben gemeenten de mogelijkheid om de regierol te pakken in de afvalketen. Zij zijn immers de partij die wettelijk verplicht is het afval van burger in te zamelen en te verwerken. De gemeente is aandeelhouder van de verschillende problemen rondom afval, zoals de toename van restafval of het ingezamelde plastic dat niet wordt hergebruikt.

Rapid Circular Contracting met afval

Door aanbestedingen circulair in te steken zouden afvalverwerkers door gemeenten aangezet kunnen worden tot grote verandering. Bij de aanbestedingsmethode Rapid Circular Contracting (RCC) ligt de focus volledig op kwaliteit en de nauwe samenwerking tussen opdrachtgever en opdrachtnemer, waar traditionele afvalbestekken nog vooral gegund worden op laagste prijs. Het RCC proces is gericht op een conversatie tussen alle partijen, om zo alle mogelijkheden voor een circulaire keten te benutten. Indien je toch kiest voor een standaard aanbesteding, denk dan na over nieuwe aanbestedingscriteria en eisen rondom de verwerking van afval. Zoals afgevangen CO2, gerecyclede bodemas en andere nuttige afvaltoepassingen.

Regionale regie

Los van het aanbestedingsproces kunnen gemeente ook partijen in de regio proberen te koppelen. De rol van de gemeente hoeft zich niet te beperken tot een aanbesteding. Ook met advies kan gestuurd worden. In Nederlandse gemeenten liggen tal van mogelijkheden om activiteiten te verbinden. Zo kan worden gestuurd op meer circulaire verdienmodellen, zoals CESCo’s. Of het stimuleren van nieuwe verwerkingstechnieken zoals chemische recycling.

Per grondstofstroom zijn de mogelijkheden voor gemeentelijke regie verschillend. Zo kan het slim zijn om hergebruik en het verwaarden van biomassa op lokale of regionale schaal op te pakken. Textiel aan de andere kant kent een meer internationale marktvan vraag en aanbod dat  gestuurd wordt door factoren als mode en seizoenen. Verwaarding van hoogwaardig textiel op lokale of regionale schaal kan daarbij ten koste gaan van de recycling van minderwaardige textielstromen.

De gemeentelijke rol in grondstofketens verandert door de groeiende aandacht voor de circulaire economie en kan daarbij sterk bepalend zijn. Besteed tijd om de verschillende grondstofstromen binnen je gemeentegrenzen in kaart te brengen en hierop beleid te formuleren, om zo de circulaire potentie optimaal te benutten.

Samen sta je sterk

In het algemeen kunnen gemeenten afvalstromen beter verbinden aan het ontwerp van nieuwe producten en informatie uitwisselen tussen verschillende stakeholders. Lastig hierin is echter dat afval een wereldmarkt is. Hierdoor lijken lokale initiatieven vaak onnodig complex of duur. Omdat ‘go with the flow’ in de wereldmarkt eenvoudiger is. Voor gemeenten blijft het daarom belangrijk om belangen te bundelen in grote samenwerkingsverbanden. Met deze massa kan de keten makkelijker beïnvloed worden.

Stap in de goede richting?

Benieuwd hoe je als gemeente je afvalbeleid beter kan koppelen aan de circulaire economie, al dan niet met een RCC of CESCo? KplusV heeft expertise op beide thema’s. Onze adviseurs Douwe Huitema en Albert Bakker helpen je graag bij het zoeken naar circulaire oplossingen voor jouw gemeente. Kijken wat er mogelijk is binnen jouw gemeente?  Mail ons en wij nemen contact met je op.