Woonzorglocatie en regionaal gezondheidscentrum ineen

Een eigentijds expertisecentrum dat bij de (wijk)bewoners een gevoel van trots oproept, waar Stichting QuaRijn de specialistische kleinschalige zorg kan bieden die ze nastreeft. En waar ook de inwoners van de omliggende regio terechtkunnen voor allerlei gezondheidsdiensten. Dat stond Mirjam Hagen, voorzitter van de Raad van Bestuur van QuaRijn, voor ogen toen ze haar Raad van Toezicht ervan overtuigde niet te kiezen voor verbouw, maar voor nieuwbouw van Het Zonnehuis in Doorn. In het voorjaar van 2022 is het grootste deel daarvan voltooid. De derde en laatste fase wordt opgeleverd in 2024. De gefaseerde aanpak van de nieuwbouw maakt het proces complexer qua planning, bekostiging en uitvoering, maar zorgt ook voor minder verhuisstress bij de kwetsbare bewoners. Zij hoeven maar één keer te verhuizen.

Mirjam Hagen is nu ruim 8,5 jaar voorzitter van de Raad van Bestuur van Stichting QuaRijn. Deze ouderen­zorgorganisatie is actief in de regio op en rond de Utrechtse Heuvelrug, in de gemeenten Bunnik, Rhenen, Utrechtse Heuvelrug, Veenendaal en Wijk bij Duurstede. QuaRijn, waar ruim 1.600 mensen werken, wil alle diensten en zorg leveren die ouderen nodig kunnen hebben. Dit varieert van huishoudelijke hulp, thuiszorg, revalidatiezorg en wijkverpleging tot woonzorg­ en ontmoetingscentra.

QuaRijn streeft ernaar om in alle dorpskernen in de gemeenten waar ze actief is kleinschalige voorzieningen te maken voor mensen met dementie. Het merendeel van de cliënten van QuaRijn is ouder dan 75 jaar. 

Aanleiding

‘De grootschalige oudbouw van Het Zonnehuis stamde uit de jaren zeventig, was zwaar verouderd en verre van energiezuinig. Bewoners woonden op grote woonetages, met de toiletten en badkamers op de gang. Het was er niet mogelijk de bewoners de kleinschalige zorg te bieden waar QuaRijn voor staat. Twee nieuwbouwplannen voor de locatie waren gesneuveld vanwege verzet vanuit de omgeving. Daarom ging mijn Raad van Toezicht in eerste instantie uit van verbouw. Ik vond dat geen goed idee, ook omdat ik uitbreiding mogelijk wilde maken van de in de oudbouw gevestigde polikliniek van het Diakonessenhuis. Het aantal ouderen op de Utrechtse Heuvelrug neemt fors toe. Het moet niet zo zijn dat zij voor een bezoek aan het ziekenhuis altijd naar de stad moeten. Vandaar de wens om een grotere polikliniek dicht bij huis te realiseren.’

Landgoed met landhuizen

‘Om de weg te openen naar nieuwbouw heb ik in 2015 een architect gevraagd om op basis van no cure no pay een ontwerp te maken dat binnen het bestemmingsplan zou passen. De architect heeft zich daarbij laten inspireren door de grote villa’s in de bossen in deze regio. Hij ontwierp gebouwen in de vorm van landhuizen in de stijl van de jaren dertig, waarbij ook het bestaande landgoed in ere wordt hersteld. Mensen kunnen nu weer vanaf de weg de bomen op het landgoed zien, met tussen de gebouwen straks een prachtige tuin.’

Uniek

‘Behalve een nieuw ontwerp, dat paste in de omgeving en niet op bezwaren zou stuiten, was voor de nieuwbouw ook een sluitende businesscase nodig. De Raad van Toezicht wilde zeker weten dat er ook over twintig jaar nog voldoende markt zal zijn voor de woonzorgeenheden in Het Zonnehuis. En dat een langdurige exploitatie van het gezondheidscentrum is gegarandeerd. Daarover hebben we goede afspraken kunnen maken met het Diakonessenhuis, overigens na stevige onderhandelingen waar HEVO ons goed bij heeft geholpen. Daarnaast zijn in het centrum ook twee huisartsenpraktijken, een apotheek en ons Kennis­ en Behandel Centrum gevestigd. Mensen kunnen nu voor veel gezondheids­zaken in ons gebouw terecht; een zorgketen dus die one stop shopping mogelijk maakt. We zitten hiermee in de toch wel unieke situatie dat een ouderenzorgorganisatie heeft gebouwd voor en verhuurt aan een ziekenhuis.’
 

Bouwen in fasen

‘We hebben bij de nieuwbouw besloten een gefaseerde aanpak te volgen. Eerst iets gereed hebben en dan het oude slopen. Zo konden we de kosten van tijdelijke huisvesting voorkomen, alsmede verhuisstress bij de bewoners. In februari 2020 is het eerste landhuis opgeleverd, met 48 studio’s voor bewoners met de ziekte van Korsakov. Zij beschikken allemaal over eigen sanitair en wonen op woonetages met acht ruime studio’s. Elke woonetage heeft een eigen huiskamer inclusief keuken, met een groot terras of balkon. In februari 2022 is het tweede landhuis opgeleverd; het hoofdgebouw, met de polikliniek, de apotheek, huisartsenpraktijken, ons revalidatiecentrum met eenheden voor tijdelijk verblijf en het restaurant. In 2024 volgt de oplevering van het derde grote landhuis. Dit bevat 32 studio’s voor mensen met dementie op kleinschalige woonetages met acht eenheden. Op de bovenste woonetage komen negen luxe tweekamerappartementen voor mensen met dementie die een pluspakket willen inkopen. De studio’s in alle drie de gebouwen kunnen in de toekomst zo nodig worden omgevormd tot twee­ of - op de hoeken - driekamerappartementen. Tussen het eerste en tweede grote landhuis is overigens ook nog een kleine werkplaats opgeleverd. Hier kunnen de vaak nog jongere bewoners met de ziekte van Korsakov aan houtbewerking doen. Het is belangrijk dat zij een zinvolle dagbesteding hebben. Zo is er ook een kweektuin die zij kunnen onderhouden.’

Bijna energieneutraal

‘Alle gebouwen zijn zo energiezuinig mogelijk gebouwd. Ze zijn gasloos en voorzien van ultra­isolerend glas, dikke muren, zonnepanelen en warmtepompen. We hebben besloten om het laatste gebouw nog duurzamer te maken door gevels en daken extra te isoleren en extra zonnepanelen toe te voegen. Op installatiegebied denken we erover om in het laatste gebouw voor mensen met dementie een pilot uit te voeren met leefcirkels. De bewoners krijgen dan een polsbandje of iets dergelijks dat zodanig wordt ingesteld dat bepaalde deuren wel en andere niet opengaan, afhankelijk van wat veilig is voor iemand.’

Tevreden

‘De bewoners hebben weinig stress ervaren van de nieuwbouw. Zij gaan er in hun woonsituatie enorm op vooruit. De specialisten van de polikliniek, onze behandelaren, de huisartsen en apotheekmedewerkers zijn heel tevreden over hun nieuwe werkplek. Het is nu ook heel makkelijk om even bij elkaar binnen te lopen en de zorg onderling af te stemmen. Sommige zorgmedewerkers moesten wel wennen aan de nieuwe situatie. Ze kwamen soms in nieuwe teams te werken en dat vraagt om aanpassing. Men was erg gehecht aan het reilen en zeilen in het oude Zonnehuis. Voor de kwaliteit van onze dienstverlening heeft dit geen gevolgen gehad. Integendeel zelfs; we zijn sinds de nieuwbouw een Regionaal Expertise Centrum Korsakov dat ook patiënten elders in de regio Utrecht begeleidt. En ons revalidatiecentrum heeft onlangs het predicaat Topcare verworven. Topcare staat voor topzorg voor mensen met complexe aandoeningen die specialistische zorg nodig hebben.’

Waarom HEVO?

‘Nieuwbouw plegen is wezensvreemd voor een zorgorganisatie als de onze. Bovendien gaat het om een forse investering van bijna veertig miljoen euro. Daarom wilden we voor het projectmanagement een partij met vakkennis inschakelen die hier ervaring mee heeft, kwaliteit kan borgen en ons ook kon helpen aan een goede aannemer en installateur. Om onze neuzen nog meer dezelfde kant op te krijgen, hebben we met HEVO afgesproken dat, als zij het project binnen de afgesproken kaders zou realiseren en er na de bouw iets van het budget zou overblijven, we het overschot zouden delen. 
De post onvoorzien, die daarvoor bestemd was, hebben we echter al moeten aanspreken en deze is inmiddels ook overschreden. Bij de sloop van het laatste gebouw kwamen we op onverwachte plekken asbest tegen. En de aannemer kreeg te maken met stijgende materiaalprijzen door de oorlog in Oekraïne. Daar zijn we financieel wel uitgekomen, maar het was heel fijn dat we met HEVO een partij in huis hadden die goed weet om te gaan met dit soort tegenvallers.’

Metamorfose

‘Al met al ben ik tot nu toe zeer te spreken over het proces. Met HEVO, aannemer Janssen de Jong en installateur Verstappen van Amelsvoort hebben we een kwaliteitsteam dat goed samenwerkt. Ook over het resultaat van de nieuwbouw ben ik meer dan tevreden. Zeker als straks de tuin klaar is, met onder meer een beeldentuin, prieeltje, kas en moestuin. Dan is de metamorfose van Het Zonnehuis compleet en staat hier iets waar iedereen - bewoners, professionals, omgeving en QuaRijn - trots op kan zijn. En waar mensen niet meer in een instituut wonen.’

Reactie HEVO

Het oude Zonnehuis in Doorn is vervangen door twee energieneutrale gebouwen en het derde gebouw wordt in 2024 opgeleverd. De visie van QuaRijn om persoons­gerichte en kleinschalige zorg aan kwetsbare cliënten midden in de maatschappij te bieden is heel goed vertaald in de nieuwbouw.

Mirjam Hagen verwoordt de constructieve en prettige samenwerking met alle partijen heel goed. Sinds 2016 is HEVO verbonden aan het project, wat begon met het vertalen van de visie naar het Programma van Eisen, waarbij er vanuit architectenbureau Peters & Lammerink ook al over een structuurschets was nagedacht. Nu zijn we met de realisatie van de laatste fase bezig. De ruwbouw vordert gestaag, waarbij we gebruik maken van de kennis die we met eerder gerealiseerde gebouwen hebben opgedaan. In een moeilijke marktsituatie en met een enorme asbestsanering achter de rug, hebben QuaRijn en HEVO elkaar vastgehouden en kijken tot nu toe terug op een prachtige, duurzame ontwikkeling van Het Zonnehuis.

In 2021 nam HEVO planontwikkelaar FAME over. Met deze bundeling van krachten wordt ingezet op het verder uitbouwen van de leidende positie in het ontwikkelen van toekomstgerichte woonconcepten voor mensen met een zorg­ en ondersteuningsvraag. Onder het motto ‘van verblijf naar wonen’ is FAME ruim twaalf jaar geleden samen met zorgorganisaties, corporaties en beleggers onder andere gestart met het ontwikkelen van nieuwe alternatieven voor het traditionele verpleeg-­ en verzorgings­huis. De combinatie treedt in de woonzorgmarkt naar buiten onder het label HevoFame.