Wat zijn de trends en ontwikkelingen bij duurzame kantoren en bedrijfsgebouwen?

Bedrijven werken bewust aan maatschappelijk verantwoord ondernemen, waarbij het verduurzamen van kantoren en bedrijfsgebouwen vanzelfsprekend een essentieel onderdeel is. Bij het aflopen van huurcontracten geven organisaties de voorkeur aan duurzame, groene en gezonde kantoren of bedrijfsgebouwen om te voldoen aan wet- en regelgeving. Verduurzaming staat hoog op de agenda van kantoor- en bedrijfseigenaren, die er consequent aandacht aan besteden.

Maar wat zijn nu eigenlijk de trends en ontwikkelingen bij duurzame kantoren en bedrijfsgebouwen? Hier een overzicht van de top 10:

1. Integrale benadering

Duurzaamheid wordt niet langer beperkt tot alleen energie­prestaties, maar wordt integraal toegepast op huisvesting, organisatie en de gehele productie- of procesketen.

2. Gezonde (werk)omgeving

Het is essentieel om in gebouwen de gezondheid van zowel de leef- als werkomgeving te bevorderen. Onderzoek heeft aangetoond dat de luchtkwaliteit in verschillende delen van Nederland verre van optimaal is, wat negatieve gevolgen heeft voor de gezondheid. Steeds meer eigenaren en gebruikers van gebouwen realiseren zich het belang van een goed en comfortabel binnenklimaat. Een gunstig binnenklimaat draagt bij aan het welzijn van mensen, vermindert het ziekteverzuim en bevordert de concentratie en productiviteit. Het streven naar een gezonde (werk)omgeving fungeert als een sterke drijfveer om de huisvesting aan te passen en te verbeteren.

3. CO2-neutrale huisvesting

Bij het bouwen of renoveren van gebouwen is streven naar gasloosheid de norm geworden. We willen afstappen van de schadelijke gevolgen van het verbranden van fossiele brandstoffen, zowel wat betreft CO2-uitstoot als andere veront­reinigende stoffen. Aangezien gebouwen een lange levensduur hebben, is het nu het juiste moment om over te schakelen als we in 2030 en 2050 willen voldoen aan de gestelde eisen.

4. Energieneutrale of energieproducerende huisvesting

De bouwregelgeving vereist bijna energieneutrale gebouwen (BENG), maar steeds meer opdrachtgevers streven naar energie­neutraliteit of zelfs Nul op de Meter-gebouwen (NOM).

5. Energieopwekking en afgiftesystemen op basis van lage temperatuur

Alternatieven voor gasgestookte installaties zoals warmtepompen en warmte-koudeopslag worden toegepast om aan de energie­vraag te voldoen.

6. Elektriciteitsopwekking en -opslag

De toepassing van zonnepanelen is een vereiste om te voldoen aan de huidige wetgeving. Op het gebied van zonnepanelen worden voortdurend nieuwe technieken toegepast en is er veel variatie. Om de capaciteit te vergroten, wordt er gezocht naar beschikbare ruimte, waardoor zonnepanelen ook op gevels worden geplaatst, bijvoorbeeld als vaste zonwering. Daarnaast worden ook 'tropendaken', parkeerdekken en het maaiveld gebruikt. Het gebruik van windenergie op en rondom gebouwen komt minder vaak voor vanwege de beperkte capaciteit. Daarom wordt er vaker gekozen voor enkele grote windmolens rondom bedrijventerreinen of langs bestaande infrastructuur, zoals wegen, dijken en spoorlijnen. De opgewekte groene stroom wordt vervolgens benut via de inkoopkanalen. Vanwege de beperkingen van het bestaande energienetwerk, wordt steeds vaker gezocht naar oplossingen voor tijdelijke opslag van elektriciteit om de pieken en dalen in vraag en aanbod lokaal op te lossen met opslag van energie door middel van een accu of een batterij.

7. Circulaire materialen en systemen

De circulaire economie, die gericht is op hergebruik van circulaire materialen en systemen, krijgt steeds meer waardering in de samenleving. Ook binnen de bouwsector is circulair bouwen en het hergebruik van materialen een belangrijk onderwerp geworden. We zien een verschuiving naar het realiseren van flexibele, demontabele en aanpasbare gebouwen, waarbij er gebruik wordt gemaakt van circulaire producten. De bouwsector heeft een lange levenscyclus en is tegelijkertijd verantwoordelijk voor aanzienlijke hoeveelheden afval. Deze afvalstromen worden steeds vaker beheerd binnen circulaire ketens. Vanwege de groeiende aandacht voor milieubelasting, met name via de MPG-score, speelt dit ook een rol bij vergunningverlening en subsidie­mogelijkheden, zoals MIA/Vamil. De aandacht voor biobased bouwen en de constructie van volledig houten gebouwen neemt toe. Er is een toenemende focus op het gebruik van duurzame en hernieuwbare materialen zoals hout; materialen die bijdragen aan een circulaire en milieuvriendelijke benadering van de bouw­praktijk. Door circulaire principes toe te passen en te streven naar een gesloten materiaalcircuit, kunnen we de hoeveelheid bouwafval verminderen, grondstoffen behouden en de ecologische impact van de bouwsector verkleinen. Dit draagt bij aan een meer duurzame en verantwoorde benadering van het bouwproces, waarin waste management een cruciale rol speelt.

8. Groene daken, gevels, interieurs en terreinaanleg

Het toepassen van groen in zowel interieur als exterieur van gebouwen heeft een positief effect op het welzijn van mensen en op de beleving van de (werk)omgeving. Het vergroenen van gevels beschermt deze tegen directe zonnestralen. Hierdoor warmt de gevel minder op, absorbeert deze minder warmte en straalt deze 's nachts minder warmte uit. Daarnaast verdampen planten water. Dit heeft een verkoelend effect op de omgeving en voorkomt hittestress. We zien steeds vaker groene daken en volledige daktuinen met bomen en planten. Daarnaast zijn er inspirerende voorbeelden van prachtige groene gevels. Ook in het interieur van gebouwen wordt groen steeds vaker op een structurele manier geïntegreerd, bijvoorbeeld met indrukwekkende groene wanden die meerdere verdiepingen hoog zijn. Het vergroten van de biodiversiteit rondom gebouwen krijgt ook meer aandacht, waarbij bewust wordt gekozen voor bepaalde plantensoorten, begroeiing en de plaatsing van nestkasten, insectenhotels etc. Ook worden maaischema’s aangepast, omdat we inzien dat grasvelden als groene ‘biljartlakens’ slecht zijn voor de biodiversiteit.

9. Klimaatadaptief bouwen

Gebouwen hebben een negatieve invloed op de natuurlijke waterafvoer in de bodem onder het bebouwde oppervlak. Daarom is het op de meeste locaties verplicht om maatregelen te nemen voor het bufferen van hemelwater, bijvoorbeeld door het aanleggen van een wadi, en het infiltreren van water in de bodem in plaats van het direct af te voeren naar het (overbelaste) riool. Verdroging is namelijk een groeiend probleem op veel plaatsen in Nederland en is meestal het gevolg van te lage grondwaterstanden. Daarnaast wordt er steeds vaker gekozen voor daken die water vasthouden, zoals groendaken of retentiedaken, wat niet alleen een positief effect heeft op de energiehuishouding, maar ook helpt bij het verminderen van hittestress op warme dagen. Bij het selecteren van locaties speelt dit aspect steeds vaker een rol om het risico op wateroverlast door overstromingen te voorkomen. Als regenwater wordt opgevangen in een buffervat, kan het worden gebruikt voor bijvoorbeeld het doorspoelen van toiletten of het besproeien van tuinen en groene gevels tijdens warme periodes. Op deze manier wordt het drinkwatersysteem minder belast. Het is een win-winsituatie.

10. Geluk

Een belangrijke trend is ongetwijfeld de groeiende aandacht voor het welzijn, de vitaliteit en het geluk van mensen die gebruik maken van bedrijfsgebouwen of kantoren. De invloed van huisvesting op het welzijn van individuen is aanzienlijk en het bevorderen van comfort en geluk leidt tot een verhoogde productiviteit, waardoor zij optimaal kunnen functioneren en floreren. Op de werkvloer komt vitaliteit tot uiting in medewerkers die vol energie zijn, betrokkenheid tonen en veerkrachtig zijn. Bovendien resulteert het creëren van aangename huisvesting waar mensen met plezier verblijven in een langere gebruiksduur, wat op zichzelf al een duurzame verbetering is.

Het creëren van oplossingen voor een duurzame toekomst start met duurzaam leiderschap

Duurzame gebouwen en duurzaam leiderschap vormen een krachtige combinatie die een positieve impact kan hebben op ecologische, sociale en economische uitdagingen in de wereld. 
Duurzaam leiderschap gaat verder dan alleen het bouwen van duurzame gebouwen. Het is een managementbenadering die gericht is op het nemen van verantwoordelijk­heid voor duurzaamheid op alle niveaus van een organisatie. Duurzame leiders streven ernaar om sociale en ecologische waarden te integreren in hun besluitvormings­processen en bedrijfsstrategieën. Ze stimuleren innovatie, bevorderen een cultuur van duurzaamheid en nemen maatregelen om positieve veranderingen te realiseren, zowel binnen hun organisaties als daarbuiten.