In Deurne straks 40 procent van de stallen leeg

In het buitengebied van Deurne dreigt in 2020 bijna de helft van de agrarische gebouwen leeg te staan. Ook in andere gemeenten in Zuidoost-Brabant wordt de leegstand van agrarische gebouwen op het platteland de komende jaren problematisch groot. Dat blijkt uit onderzoek in vijf gemeenten met een groot buitengebied.

Nauwelijks opgetreden

Samen tellen Someren, Oirschot, Eersel, Sint-Oedenrode en Deurne nu al 616 leegstaande boerenbedrijven. Het zijn boerderijen waar de ondernemer is gestopt en geen opvolging kon vinden. De boeren wonen vaak nog op hun erf; tegen de regels, want wonen in een bedrijfsgebouw waar geen bedrijf meer actief is, is eigenlijk niet toegestaan. Maar in Deurne – nu 120 inactieve boerderijen - wordt daar nu nauwelijks tegen opgetreden, zegt wethouder Nicole Lemlijn (economische zaken), de agrarische sector is immers van grote betekenis voor Deurne. Maar de cijfers openen haar wel de ogen. ‘Eigenlijk krijgt iedereen de omvang van het probleem nu pas goed op het netvlies.’

Niet in evenwicht

In opdracht van de vijf gemeenten voerde adviesbureau Beeckk een quick scan uit naar de gevolgen van het vrijkomen van agrarische gebouwen tot 2020 en de gelijktijdige schaalvergroting. Want terwijl een groot aantal oudere agrariërs stopt, zijn er achterblijvers die hun bedrijf willen uitbreiden en behoefte hebben aan extra ontwikkelruimte. Per saldo zijn die twee niet in evenwicht. De afgelopen zeven jaar nam het aantal agrarische bedrijven met 17 procent af en tot 2020 stopt waarschijnlijk nog eens 30 procent van de boeren. Voor Deurne betekent dat de komende jaren een daling van 400 naar 280 agrarische bedrijven. Daarmee komt 223.000 vierkante meter stal vrij, bovenop de 68.000 die al leeg staat. De behoefte aan nieuwe stallen door schaalvergroting is naar schatting een kleine 200.000 vierkante meter. Dat betekent dat er sowieso 100.000 vierkante meter overbodige gebouwen staat. Verloedering en verstening liggen op de loer, waarschuwen de onderzoekers.

Eerst sloop, dan nieuwbouw

Deurne beraadt zich nu op de beste maatregelen om de problemen het hoofd te bieden, zegt Lemlijn. Een van de mogelijkheden is om boeren die willen uitbreiden te laten meebetalen aan het slopen van oude stallen van hun gestopte collega’s. ‘We zoeken naar een soepel systeem waarmee zowel kan worden gebouwd als gesloopt. Maar het kan ook niet zo zijn dat de stoppende boer rustig achterover leunt tot iemand veel geld komt bieden om zijn oude stal te slopen.’

Ook andere ondernemers betalen mee

Een andere mogelijkheid is om in nieuwe bouwvergunningen al op te nemen dat de gebouwen wij bedrijfsbeëindiging moeten worden gesloopt. Maar dat is vooral een oplossing voor het stallenoverschot in de verre toekomst, zegt Lemlijn. Voor nu zijn aanvullende instrumenten nodig. Het meebetalen aan sloop om ontwikkelruimte te verdienen, hoeft volgens haar niet alleen te gelden voor de agrarische sector. Ook recreatie-ondernemers die iets willen in het buitengebied, zouden wat haar betreft een bijdrage moeten leveren aan de sloop van oude gebouwen. ‘Daarmee willen we de dynamiek in het gebied houden. De gemeenteraad heeft onze nieuwe gemeentelijke visie daarover onlangs vastgesteld. Beleid is er echter nog niet.’

Concurrentie omliggende gemeenten

Zo’n afspraak zou de concurrentiepositie van Deurne echter verzwakken, als omliggende gemeenten er niet aan mee doen. Lemlijn is daarom met collega’s en met de provincie Noord-Brabant in gesprek. Herbestemming van de lege gebouwen lost volgens de wethouder maar een beperkt deel van het probleem op. Tegelijk bestaat het risico op een nieuw probleem, omdat in de lege stallen vaak industriële bedrijvigheid komt, terwijl de bedrijventerreinen moeite hebben om gevuld te blijven.