Vooral sippe smileys bij simulatie Omgevingswet

De Omgevingswet vereist een gesmeerde samenwerking tussen bestuurspartners. Daar moet je mee oefenen, is de gedachte achter een simulatiespel dat al zo’n 600 ambtenaren hebben gespeeld. Vandaag is Groningen aan de beurt.

Recreatiecentrum

De groene ondernemer Marieke Initiatief wil een recreatiecentrum starten waar je kunt wandelen, fietsen, kanoën, survivallen en overnachten. Ze heeft haar oog laten vallen op een locatie vlakbij bos en water, en oh ja, ze wil warmtekoudeopslag in de bodem. ‘Het uiteindelijke doel is dat er een vergunning verleend wordt binnen acht weken’, houdt Roland Willemsen de achttien deelnemers van Regionaal Platform Omgevingswet voor.

Ja, mits
Hier, in een vergaderzaal op de vierde verdieping van het Groningse kantoor van Waterschap Noorderzijlvest, is afscheid genomen van de ‘nee, tenzij’-mentaliteit en is het beloofde tijdperk van ‘ja, mits’ aangebroken.  Althans, in ieder geval gedurende de twee uur dat het Simulatiespel Recreatiecentrum gespeeld gaat worden.

 

Rollenspel

‘Ik heb het ooit in één nacht bedacht’, zegt Willemsen even daarvoor, als de eerste deelnemers van het platform binnendruppelen. Willemsen, werkzaam bij Hoogheemraadschap Stichtse Rijnlanden en projectleider voor het Project Interbestuurlijke Ketensamenwerking Omgevingswet, reist nu het land door om het rollensspel – ‘ervaringsgericht simulatiespel’ – bij overheden te spelen.

 

Drie minuten
Als de achttien deelnemers (waaronder gemeenten, veiligheidsregio, waterschap, provincie, Rijkswaterstaat) zijn verdeeld over zeven groepjes en ieder zijn rol kent, legt ‘Marieke Initiatief’ (ook een rol) haar vergunningaanvraag in het Digitaal Systeem Omgevingswet (een kaart met daarop ‘DSO’) en start de klok. Om het werkbaar te maken, verstrijkt een week in het spel in werkelijkheid in drie minuten. ‘Het blijkt in de praktijk dat mensen op die manier druk voelen zonder dat ze gek worden’, licht Willemsen toe.

 

Tijdelijk kantoor

De aanvraag wordt door een van de drie ‘gemeenteambtenaren’ meegenomen naar hun tijdelijk kantoor, in casu een tafel in de hoek van de vergaderzaal. Daar borrelen al snel vragen op die een antwoord behoeven, voordat ze een vergunning kunnen verlenen: werkt de provincie mee aan een bestemmingsplanwijziging en de vereiste aansluiting op een provinciale weg? En de omgevingsdienst moet een integrale toets voor veiligheid en milieu doen.

 

Klop, klop

Terwijl ze overleggen en vragen opschrijven op hun e-mailformulieren – gemakshalve gaan e-mails per handgeschreven briefje – droppen waterschap en provincie, waar ook een aanvraag is beland, hun e-mailvragen op de gemeentetafel. Een paar tellen later komt de omgevingsdienst op bezoek: ‘Klop, klop’, zegt de speler. ‘Ik heb van jullie de vraag gekregen om een integrale toets te doen, maar waar is de aanvraag?’

 

Sippe smileys

Als er vier weken zijn verstreken, oftewel 4 x 3 minuten = 12 minuten, volgt een time-out en roept Willemsen iedereen bij elkaar rond een flip-over. Alle zeven groepjes mogen een smiley tekenen die symboliseert hoe ze de samenwerking tot nu toe beoordelen. Willemsen kijkt grinnikend toe hoe een reeks van sippe smileys verschijnt met een enkel neutraal kijkende smiley ertussen.

 

Alles op groen

Als het spel is hervat, ontvangt de provincie per mail antwoord van het waterschap: ‘Ja, water is geschikt als zwemwater.’ Want zo werkt het vandaag. Wil de omgevingsvergunning verleend worden, dan moeten alle seinen op groen. En zelfs dan blijkt het lastig om de vergunningverlening voor elkaar te boksen.

 

Casemanager
Terwijl de groepjes geanimeerd aan de slag zijn, roept Alfred Somsen boven het geroezemoes uit dat de ontwerpvergunning vanaf nu ter inzage ligt. Somsen, in het dagelijks leven kwartiermaker Omgevingswet bij Veiligheidsregio Groningen en tevens voorzitter van het Regionaal Platform Omgevingswet, speelt vandaag de rol van gemeentelijk casemanager. Zeven weken zijn er inmiddels verstreken, zegt de klok. Zo lukt het niet de vergunning binnen de wettelijke termijn van acht weken te verlenen.

 

Twaalf weken
Time-out 2 breekt aan. ‘Ik ben langs geweest om hulp aan te bieden, maar ze zijn zó druk bezig dat ze me niet eens zien staan. Dus ik liep maar weer weg’, meldt de ProRail-ambtenaar, die toelicht dat er een weg over het spoor moet komen en er gevaarlijke stoffen over het spoor gaan en dat de vergunning alleen onder voorwaarden kan worden verleend.
‘Wat vinden jullie van het participatieproces?’, informeert Willemsen bij de belanghebbenden.

 

Ongrijpbaar

Die schudden unisono het hoofd van nee. ‘Niet’, zo vat eentje het participatieproces samen. Het roept in de groep de vraag op wie de handschoen van participatie moet oppakken: gemeente of initiatiefnemer? Willemsen: ‘De initiatiefnemer, maar de gemeente moet zorgen dat het gebeurt.’ Dat die participatie vormvrij is, maakt het voor de aanwezigen ongrijpbaar: hoe moet je het dan in de praktijk regelen?

 

Geitenhouderij
En dan vertelt de klok dat het week 12 is. Een paar tellen later leest Somsen hardop voor dat de gemeente de vergunning verleent onder voorwaarden die natuur, water en bodem beschermen. Waarna ProRail, de veiligheidsregio en de GGD prompt gaan steigeren. Voorwaarden om de veiligheid rond het spoor te waarborgen, om de risico’s die grote groepen mensen met zich mee brengen te reduceren en die ingaan op risico’s van een nabijgelegen geitenhouderij ontbreken.

 

Gebrekkige vergunning

‘Oh, ik ziet het al, die heeft mijn collega van vergunningverlening op de achterkant geschreven’, zo grapt Somsen zich een uitweg uit de gebrekkige vergunning. Er klinkt een lachsalvo: onder hoge druk werken lukt alleen maar als er genoeg te lachen valt.

 

Hell of a job
‘Casemanager is een hell of a job, dat moet je nooit willen zijn’, oordeelt Somsen bij de evaluatie. ‘Je loopt je het apelazarus en krijgt alle shit over je heen.’ Als het spel íets heeft duidelijk gemaakt, dan is het wel dat de verschillende bestuurspartners veel moeite hebben op het juiste moment de juiste informatie en adviezen uit te wisselen.  Somsen: ‘Ik had absoluut niet het gevoel dat ik in regie was.’ Even later bedankt hij Willemsen lachend ‘voor deze pijnlijke ervaring’, die hij wel beloond heeft met een (lachende) smiley.

 

Lees het hele verhaal deze week in BB18 (inlog)