‘Je kunt zoveel creatiever zijn dan pleinen inpikken’

We moeten de openbare ruimte niet zomaar ‘weggeven’ aan de horeca, vindt Thomas de Groot, Head of Programmes van denktank Commons Network. 'De functie van publieke ruimte is niet om omzet te draaien.'

Herontdekken
De Groot vindt het niet vanzelfsprekend dat de horecasector recht heeft op extra ruimte om hun verliezen van de coronacrisis terug te winnen. 'Sinds de lockdown is de publieke ruimte weer teruggekomen. Het was zo druk, zo volgebouwd. Nu zie je weer dat mensen pleinen herontdekken, en parkjes, en plantsoentjes. Moeten we die ruimte dan meteen weer weggeven aan de horeca?' De Groot is verbonden aan Stichting Commons Network, een denktank die werkt met Europese activisten en beleidsmakers, waaronder de gemeente Amsterdam. De groep werkt aan 'een nieuw radicaal politiek discours geïnspireerd op het commons-gedachtegoed.'

Bittere noodzaak
Maarten Koning, D66-raadslid in Utrecht, presenteerde onlangs zijn 'summer in the city'-plan, waar tientallen suggesties werden gedaan voor locaties waar horeca en cultuur meer ruimte zouden kunnen krijgen. Dat is 'bittere noodzaak', vertelde hij in Binnenlands Bestuur, want horecazaken dreigen om te vallen. In andere steden gaan soortgelijke geluiden op.

Kinderwagen
Maar Thomas de Groot suggereert een andere manier van kijken naar de publieke ruimte. De reflex om publieke ruimte op een economisch rendabele manier in te zetten, getuigt van rendementsdenken. Dat kader depolitiseert. Terwijl juist de openbare ruimte 'hét strijdtoneel voor post-corona politiek' is, zegt De Groot. Met andere woorden: het feit dat er een economisch belang is bij het creëren van meer ruimte voor de horeca, is niet reden genoeg om die ruimte zomaar weg te geven.

'Het recht op de stad is iets wat je moet bevechten. En dat bevechten, dat gebeurt niet alleen in de politieke arena, maar ook op straat, elke dag opnieuw.’ De Groot geeft een voorbeeld: 'Ben je een vrouw met een kinderwagen, dan kun je in Amsterdam eigenlijk niet zo goed rondlopen. Het is altijd vol. Misschien wel omdat de publieke ruimte is vormgegeven door mannen.'

Thuis zijn
Wat betekent dat voor de heropening van de terrassen en de extra ruimte die ondernemers menen nodig te hebben? De Groot, die zelf ook lang in de horeca heeft gewerkt, vindt dat eerst naar bewoners geluisterd moet worden. 'Volgens mij moet je met burgers in gesprek over wat we met de publieke ruimte willen. Elke Amsterdammer moet het gevoel hebben dat ze thuis is. De ruimte moet van ons zijn. Dan moet je kunnen picknicken, wandelen, samenzijn. En misschien is de horeca dan geen eerste levensbehoefte. Veel cafés zijn toch niet voor iedereen even leuk.'

Schaars
De Groot bestrijdt het idee dat er sinds de lockdown allerlei 'ongebruikte' openbare ruimte is ontstaan, waar de horeca zonder problemen een claim op kan leggen. 'Nederland is best een klein land met veel mensen. Zeker in steden is de ruimte schaars. Als je bewoners vraagt: gebeurt hier nu niks? Dan zeggen ze waarschijnlijk dat er nu juist heel veel gebeurt, ook al is dat niet per se gericht op geld verdienen of consumeren. De functie van publieke ruimte is niet alleen maar om omzet te draaien.'

Creatiever
Dat betekent niet dat horecazaken dan maar dicht moeten blijven. Je kunt ook de regels voor het verkopen van to go-consumpties versoepelen, stelt De Groot voor. 'In Rome koop je gewoon een fles wijn en twee glazen en ga je bij de fontein zitten', geeft hij als voorbeeld. In Nederland mag dat vaak niet.

Een ander voorstel van De Groot: zet een als buurt of stad een eigen, coöperatieve bezorgservice op als alternatief voor Deliveroo en Thuisbezorgd. ‘De absurd hoge tarieven van de grote bezorgplatforms zorgen er nu ook voor dat horecaondernemers nauwelijks winst kunnen maken op bezorgde producten.’ Zijn boodschap aan ondernemers in het kort: 'Je kunt zoveel creatiever zijn dan pleinen inpikken.'