'Gebruik je energiecontract voor de lokale energietransitie'

Als energiecoördinator van Ede stond Hansjurgen Heinen aan de oorsprong van het lokale energiefonds van de gemeenten Wageningen, Ede en Barneveld: EnergieWEB. Sinds begin dit jaar verspreidt hij zijn inzichten nu ook via Klimaatverbond Nederland, waarvan tientallen gemeenten lid zijn.

EnergieWEB is een model waarbij de gemeentelijke inkoop van energie (voor openbare verlichting, de eigen gebouwen en rioolpompgemalen) wordt gebruikt om de lokale en duurzame energie-opwek aan te jagen.

‘Het eindbeeld’, zegt Heinen, ‘is dat er straks een lokale energie­gemeenschap ontstaat, waarbij grip op de ­lokale energiestromen de gemeenschappelijke deler is. Wij onderzoeken nog hoe EnergieWEB moet worden georganiseerd om ook scholen, ziekenhuizen en andere maatschappelijke organisatie aan te laten haken.’

Haken en ogen

Het lokale en groene energiefonds ontstond uit onvrede over de gebruikelijke manier van gemeenten om groene energie in te ­kopen: via de aanschaf van zogenaamde GVO’s (Garanties van Oorsprong, oftewel ‘groencertificaten’).

Heinen: ‘Dat is eigenlijk een afkoop van je CO2-uitstoot, want aan die GVO’s zitten echt wel wat haken en ogen. Eén daarvan is dat er een marktmechanisme zit achter de prijs van een GVO: de prijs gaat omhoog als er veel vraag naar is, en omlaag met weinig vraag. Maar waar komt dat prijsverschil terecht? Het kan best zo zijn dat dat geld niet goed terecht komt. Wat is dan je bijdrage aan de energietransitie?’

Greenwashing

Daar komt volgens hem bij dat GVO’s niks zeggen over de wijze waarop de stroom is opgewekt. Heinen: ‘We weten dat vooral midden op de dag met windmolens en zonnepanelen veel groene stroom wordt opgewekt, en dat je ’s avonds tekort komt. Je kunt dan wel GVO’s hebben voor elke kilowattuur die je afneemt, maar ik kan je vertellen dat op een windstille, donkere decemberavond die stroom echt niet groen is. Dan zijn die GVO’s ­eigenlijk greenwashing. Dat is de reden dat wij met EnergieWEB afscheid hebben ­genomen van de GVO’s.’

Het leek Heinen een beter idee om dat geld te stoppen in lokale opwek, en die stimulans neer te leggen bij lokale energiecoöperaties. In de Food Valley rond Ede doen ze dat met Vallei Energie. ‘Wij kunnen als overheden helpen de onrendabele top van hun business case te dichten. Dat was de eerste stap in ons denken.’

Entrnce

Tegelijk realiseerde Heinen zich dat de lokale energiepartij nooit op elk moment van de dag evenveel energie kon leveren. Toen kwam het Entrnce-platform om de hoek kijken. ‘Dat geeft de mogelijkheid van peer-to-peer-koppelingen: de opwek­locatie aan de afnamelocatie. Zo zien wij precies hoeveel groene energie we afnemen. Op de momenten dat een energiecoöperatie meer opwekt dan wij willen afnemen, nemen wij die extra hoeveelheid niet af. Die stroom moeten zij dan aan anderen zien kwijt te raken.

De grap is dat wij door het bieden van een vaste prijs per kilowatt­uur die energiecoöperatie stimuleren om een opslag van de overtollige energie te realiseren. Waar ze anders tegen ­lage opbrengsten energie op de markt ­zetten, kunnen ze een goede prijs krijgen als ze die energie op een later tijdstip kunnen leveren tegen een vastgestelde prijs. Zo krijg je een verschuiving van groene stroom in het energiesysteem.’

Data

Volgens Heinen is het slim gebruikmaken van data de crux van de toekomstige energievoorziening. ‘Het elektriciteitsnetwerk van Alliander staat nu voor een groot deel op rood en kan nog niet direct worden uitgebreid. Voor een groot deel is dat een administratief probleem. Dat elektrici­teitsnet zit bij lange na niet vol, maar alleen op korte momenten. Als je optimaler met de energiestromen kunt sturen, kun je de netverzwaring beperken. Wij als overheden moeten dan wel vaart maken met het grip krijgen op onze eigen energiestromen. Dat doen we met slimme datavoorziening.

In het algemeen zie ik dat gemeenten nog wat afwachtend zijn en kijken wat de netbeheerder voor ogen heeft met het elektriciteitsnet. Zelf denk ik dan: de gemeenten zijn er voor de burgers en voor de bedrijven, en moeten daarom zelf de regie nemen als het gaat om hoe het elektriciteitsnet ingericht moet worden.’

Lees het hele verhaal in BB02.