Friese overheden worden straks energie-onafhankelijk

De Friese overheden - zowel gemeenten, waterschappen als provincie - zijn over een paar jaar energie-onafhankelijk. Dat gaat lukken dankzij een samenwerking tussen de Friese inkooporganisatie OVEF en het handelsplatform Entrnce van netbeheerder Alliander. Samen lukt het hen om de aanbestedingsverplichting te omzeilen en direct bij Friese bronnen energie in te kopen.

OVEF

Isolde den Hartog is directeur van OVEF, de inkoopclub van alle Friese overheden. ‘De laatste aanbesteding die we hebben gedaan was in 2017', vertelt ze. ‘In de loop van 2019 gingen we denken: er komt weer een nieuwe aanbesteding aan. Hoe gaan we dat doen? We zitten nu in de energietransitie, en de overheid wil het goede voorbeeld geven. Onze leden wilden afnemen van lokale energiecoöperaties, maar dat mag niet van de aanbestedingswet. Je kiest dan zelf een energieleverancier uit, en dat wil die wet voorkomen. Soms mag je regionaliteit als criterium meenemen in de aanbesteding, maar juist bij energie niet.’

Agem

Isolde den Hartog: ‘We hebben gekeken naar aanbestedingen bij andere kleine overheden en steden, maar vonden nergens de oplossing. Tot we op het spoor kwamen van Agem, een energiecoöperatie in de Achterhoek. Zij hebben de oplossing, dachten wij. Heel simpel komt het erop neer dat je zélf energieleverancier wordt. Ik heb dat aan de ledenvergadering voorgelegd, aan de wethouders, de gedeputeerde en het waterschap. Het kostte me een jaar voor ik het er doorhad. Ik moest hen overtuigen dat we geen onnodige risico’s liepen.

'Dat was net klaar toen Rusland Oekraïne binnenviel. Iedereen riep daarna: we moeten nu direct van ons contract met Gazprom af. Maar het opzeggen van het contract, zou Gazprom te veel opleveren. Dus besloten we te wachten tot dat contract is afgelopen, en dat we daarna niet alleen zelf elektriciteit maar ook zelf gas gaan leveren.’

Entrnce

Dat is mogelijk dankzij het lokale beursplatform Entrnce. Het gaat hier om een volle dochter van netwerkbedrijf Alliander dat in 2017 met beurssoftware op de markt kwam om lokale aanbod van en vraag naar elektriciteit bij elkaar te brengen. ‘Wat wij zagen aankomen, is dat er veel lokale opwek komt, en dat dan vroeg of laat de wens ontstaat om die uit te wisselen’, legt directeur Rob van der Horst uit.

Platform

Van der Horst: ‘Dit platform is gebouwd met het doel om vanuit een individuele windmolen een contract te kunnen sluiten met een individuele gebruiker. Dat kan een contract zijn met een fabriek, of met een groep huishoudens. Je kunt transparant zien van wie je de energie gekocht hebt en aan wie verkocht. OVEF wilde geen Europese aanbesteding meer doen, zoals traditioneel moest. Maar in de aanbestedingswet staat dat de inkoop van energie niet aanbestedingsplichtig is als je zelf grondstoffen inkoopt op een onafhankelijke grondstoffenbeurs. Dat bieden wij aan. De energiewet geeft netwerkbedrijven daarvoor de ruimte, en dat maakt het mogelijk voor overheden om wel bij lokale Friese bronnen in te kopen.’

Friese voordeel

Het Friese voordeel is dat de provincie veel eigen opwek heeft. ‘De gemeente Súdwest-Fryslân en het waterschap hebben vier windmolens gekocht’, vertelt Den Haring. ‘Dat levert 75 miljoen Kwh. Wij gebruiken als overheden 100 miljoen Kwh, en natuurlijk liggen er zonnepanelen op daken van gemeentegebouwen of in weilanden. Afvalverwerker Omrin, die ook in ons collectief zit, verbrandt een deel van het huishoudelijk afval, waarmee ze een opwek hebben van 150 miljoen Kwh. Dus we voorzien ruimschoots in onze eigen stroombehoefte.

'De volgende stap is dat we kijken of we maatschappelijke partners kunnen ondersteunen: zwembaden, bibliotheken, dorpshuizen, sporthallen. Zij draaien op subsidie, dus als de energiekosten hoog zijn zal de subsidie ook omhoog moeten. Gemeenten hebben er alle baat bij om ook die energieprijzen in de hand te houden. Omrin vergist daarnaast een deel van het huishoudelijk afval en wekt daarmee ook gas op. De provincie Friesland bouwt bovendien een bermgrasvergister, die in 2025 klaar is. De vergisting van bermgras levert drie  miljoen kubieke meter gas op. Wij gebruiken zes miljoen kuub. Omrin moet straks de andere helft gaan leveren.'

Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 22 van deze week.