Eén organisatie in vier gemeentehuizen

De zogeheten BEL-samenwerking van de gemeenten Blaricum, Eemnes en Laren (samen 28 duizend inwoners) krijgt in Zuidoost-Groningen een grotere broer met meer dan zestigduizend inwoners en een eigen aanpak. Veendam (28 duizend inwoners), Pekela (13.500), Menterwolde (12.500 ), en Bellingwedde (9.500) voegen per 1 januari 2010 hun ambtelijke organisaties samen. De 650 ambtenaren van de vier gemeenten komen in één organisatie met negen afdelingen plus een directie projecten en programma’s.

Waar de BEL-ambtenaren in één gemeentehuis zitten, worden de ambtenaren in Zuidoost-Groningen herschikt over de vier gemeentehuizen. ‘Straks kan de afdeling ruimtelijke ordening in Bellingwedde zitten en sociale zaken in Menterwolde. Zeker voor de kleine gemeenten is de werkgelegenheid in het eigen dorp belangrijk. Daarom handhaven we de gemeentehuizen’, vertelt de Veendamse burgemeester Ab Meijerman (PvdA). Ict-ondersteuning moet voorkomen dat de ambtenaren voor werkoverleg heen en weer reizen. ‘We denken eraan om met webcams de communicatie tussen ambtenaren te faciliteren’, aldus Meijerman.

Verschillen

Er zijn nog twee verschillen met het BEL-model. Bellingwedde, Menterwolde, Pekela en Veendam houden hun eigen gemeentesecretaris die samen met de algemeen directeur het ambtelijk coördinatieteam vormt. De vier Groningse gemeenten krijgen geen beleidsregisseur, maar een wisselend - zelf te bepalen - aantal bestuursadviseurs die de gemeentesecretarissen ondersteunen bij het uitzetten van de opdrachten aan de ambtenaren.

De vier gemeenten hebben de keuze tussen minimaal één en maximaal vier bestuursadviseurs. Meijerman: ‘De bestuursadviseurs zijn gekoppeld aan de portefeuillehouders. Zij onderhouden straks intensief contact met de ambtelijke organisatie en moeten ervoor zorgen dat de couleur locale van elke gemeente wordt gewaarborgd bij de uitvoering en beleidsvoorbereiding.’ De totale formatie daalt niet. ‘Er zal door de komt van de bestuursadviseurs hoogstens sprake zijn van een marginale vergroting’, aldus Meijerman.

Een onzekere factor is Bellingwedde. Het college van deze gemeente wil graag meedoen, en ook een deel van de raad. Een ander deel van de raad in Bellingwedde ziet meer in samenwerking met Vlagtwedde, waarmee een eerdere poging tot samenwerking strandde, en Stadskanaal. De gemeenteraad neemt volgende maand een definitief besluit.

De keuze van het college voor samenwerking met de BMPV-gemeenten waarvoor de voorbereidingen anderhalf jaar geleden al zijn gestart, heeft volgens burgemeester Triemstra geen politieke gevolgen als de raad anders besluit. ‘Nee, het is geen politiek item. De bedoeling is dat de raad gewoon zelfstandig beslist.’

Zelfstandig

De BEL-gemeenten proberen met de ambtelijke samenwerking fusie te voorkomen. Volgens Meijerman is de ambtelijke samenvoeging in Veendam en omgeving geen voorportaal voor herindeling. ‘Wij kiezen voor zelfstandigheid en die proberen we juist te behouden door de organisatie zo in te richten zoals we nu voorstellen.’ De noodzaak van de samenwerking is voor Veendam en Bellingwedde als grootste en kleinste gemeente hetzelfde.

Meijerman: ‘We worden minder kwetsbaar, kunnen meer kwaliteit bieden en efficiënter werken.’ Triemstra: ‘De rijksoverheid wil dat de gemeente uiterlijk in 2015 de eerste overheid wordt met het project “Gemeente heeft Antwoord”. Wij zijn klein en kwetsbaar. Wij hebben mensen die meerdere beleidsterreinen vervullen. Onze inschatting is dat we met deze omvang in de toekomst meer kwaliteit en betere dienstverlening aan burgers en bedrijven kunnen bieden.’

Veendam & co willen herindelingssubsidie

De vier Groningse gemeenten Veendam, Menterwolde, Pekela en Bellingwedde vinden dat hun keuze voor het vormen van één ambtelijke organisatie financieel ondersteund moet worden door het Rijk. De kosten voor de ambtelijke samenvoeging bedragen vijf miljoen euro. Burgemeester Ab Meijerman van Veendam: ‘In de wet is keurig geregeld dat gemeenten bij herindeling de frictiekosten vergoed krijgen. Wij kiezen hier voor het versterken van de bestuurskracht door ambtelijke samenwerking. Dat dient dus hetzelfde doel als bij herindeling, maar wij moeten als gemeenten volledig zelf de kosten ervan betalen.’

Het kwartet gemeenten wil samen met de provincie Groningen hierover in gesprek met staatssecretaris van Binnenlandse Zaken Ank Bijleveld (CDA). Meijerman acht het verzoek niet kansloos: ‘Ik zou het niet raar vinden als wij in aanmerking komen voor een rijksbijdrage omdat wij bezig zijn met een vorm van bestuurlijke vernieuwing. En als de staatssecretaris zegt dat zij voorstander is van het versterken van bestuurskracht, dan kan het niet zo zijn dat dit alleen kan via herindeling.’