Duurzame speeltjes

Zo zijn voor het ‘verduurzamen’ van de woningbouw honderden miljoenen beschikbaar gesteld door het Rijk. En is in het crisispakket van het kabinet twee miljard euro opgenomen voor duurzame energie, zoals windmolens in zee.

Ook lokaal en regionaal ontbreekt het niet aan plannenmakerij. Wekelijks passeren tientallen lokale voorstellen - hele en halve ideeën - voor die duurzame samenleving.

Goed hieraan is al het optimisme en enthousiasme dat eruit spreekt. Dit hernieuwde geloof in de maakbaarheid van de (duurzame) samenleving is bijna hartverwarmend. Ook de Nederlandse bevolking staat volgens trendwatchers en deskundigen positief tegenover duurzame maatregelen.

Nog wel. Want aan al dit elan kan ook snel een einde komen. Er liggen drie bedreigingen op de loer.
De eerste bedreiging is de crisis zelf: op korte termijn worden allerlei milieudoelstellingen nog wel bereikt, vooral door dalende bedrijvigheid en dus vervuiling. Maar het is zeer de vraag of de milieudoelstellingen na 2015 nog steeds worden gehaald. Banken en beleggers zijn nauwelijks bereid te investeren in duurzame innovatie. Dit terwijl het Rijk, maar ook provincies en gemeenten afstevenen op fikse bezuinigingen. Duurzaamheid kost geld en dat is de komende jaren schaars.

De tweede bedreiging: duurzaamheid is te vanzelfsprekend. Je kúnt er eigenlijk niet tegen zijn. Dus wordt duurzaamheid vooral met de mond beleden, terwijl er bij de overheid ondertussen niets gebeurt - nou vooruit dan: te weinig.

Uit onderzoek van Binnenlands Bestuur onder bijna duizend ambtenaren klinkt de grief door dat er veel mooie voornemens zijn geformuleerd, maar dat ze ook eens uitgevoerd moeten worden. En dat de overheid zélf veel duurzamer kan. Ambtenaren storen zich vooral aan de gebrekkige duurzaamheid van de eigen organisatie. Ze menen terecht dat de overheid het goede voorbeeld dient te geven.

Niet alleen in woord, maar eindelijk ook eens in daad. De derde bedreiging is het gebrek aan coherentie. De duurzame samenleving dreigt te verzuipen in de veelheid aan plannen. Illustratief is de bonte optocht aan plannen voor duurzame mobiliteit: de ene gemeente wil elektrische auto’s, de andere kiest voor aardgas en weer een andere gemeente verwacht alles van beter openbaar vervoer of milieuzones. Elke stad haar duurzame speeltje.

Hierbij ontbreekt vooralsnog de nodige nationale sturing. Duurzaamheidsminister Cramer moet met urgentie werk maken van de beloofde duurzame overheid. Ze moet toezien op snelle en samenhangende uitvoering: goede projecten bundelen en financieren, en het dode hout en vage voornemens wegkappen.