‘De boeren dienen zichzelf’
Algemene bestuursleden van waterschappen behoren het algemeen belang te dienen. ‘De boeren dienen zichzelf, ten koste van de ingezetenen.’
Harry Wagemakers stapte maandag op als heemraad bij Hollandse Delta in Ridderkerk. De boeren in Hollandse Delta hoeven niet meer mee te betalen aan het onderhoud van de waterschapswegen. Heemraad Harry Wagemakers wilde de kosten van deze gift eerlijk verdelen, maar een meerderheid in het algemeen bestuur vond zijn keuze helemaal niet eerlijk.
In augustus vorig jaar werd u heemraad en nu al weg?
‘De druk en de spanning die het werk met zich meebrengen, waren echt schadelijk voor mijn gezondheid. Dan komt er een moment waarop je de balans opmaakt en zegt: ik stop ermee. Dat moment kwam dit weekeinde.’
Er moet toch iets zijn gebeurd in Ridderkerk?
‘Er gebeurt constant wat. Maar ik wind er geen doekjes om: Hollandse Delta heeft een lastige bestuurlijke cultuur. Ik ben op 31 augustus met de kleinst denkbare meerderheid gekozen: één zetel – vijftien tegen veertien. Dan weet je dat je mandaat heel krap is. En tegen was ook echt tegen. Dat is ook gebleken. De economische en financiële uitdagingen zijn groot. De inflatie is nu acht procent, terwijl in de lopende begroting een inflatie van twee procent staat. Dat is voortdurend bijschakelen en keuzes maken. Dat doe je met de organisatie, maar óók met het algemeen bestuur.’
En daar ging het mis?
‘Eén van de zware dossiers, niet inhoudelijk maar wel politiek, is het vrijstellen van boeren van belastingheffing voor de wegen die door Hollandse Delta worden beheerd. Ik was daar als lid van het algemeen bestuur tegen. Als heemraad werd van mij verwacht dat ik die vrijstelling voor boeren zou effectueren. Dat heb ik gedaan, maar ik heb óók gezegd dat ik het gat van 1,2 miljoen euro dat door die vrijstelling zou ontstaan, eerlijk en geleidelijk wilde verdelen. Mensen met een huurwoning en mensen met woningen onder een WOZ-waarde van vier ton zouden worden ontzien. Het voordeel voor de boeren zou hierdoor met twintig procent afnemen. Een meerderheid in het algemeen bestuur accepteerde dat niet.’
En toen was het voor u afgelopen?
‘Er knakte iets. Ik heb er twee nachten niet van geslapen. De collega’s heemraden hebben mij tot het laatst bewerkt om te blijven. Zij wilden rust, continuïteit en stabiliteit. Dat begrijp ik. Het is niet hun gezondheid die eronder leed, het was de mijne. Het is niet zo dat ik ben opgestapt omdat mijn voorstel het niet heeft gehaald. Het gaat echt om het effect dat die afwijzing op mijn gezondheid had. Het is het patroon, het was de druppel. Je kunt zeggen: maak je niet zo druk, maar zo ben ik nu eenmaal niet gestikt. Het was onder mijn huid gaat zitten en ik kon het niet meer van mij afzetten.'
Tja, dat krijg je met boeren in het algemeen bestuur.
‘De geborgde zetels moeten worden opgeheven. Hollandse Delta heeft er nu negen voor landbouw, bedrijfsleven en natuur. Dat worden er zeven; als de Eerste Kamer dat wil worden het er vier. Nog te veel. De geborgde zetels roepen om het hardst dat zij geen politiek bedrijven. Ze doen niet anders, dat doen we allemaal. De Waterschapswet zegt nadrukkelijk dat je als lid van het algemeen bestuur van een waterschap het algemeen belang behoort te dienen. De boeren dienen zichzelf en dat gaat ten koste van de ingezetenen. Kijk naar de trits belang, betaling en zeggenschap: de laatste vijftien jaar is het belastingpercentage van ingezetenen gestegen van 26 naar 41 procent. Het percentage van boeren is gedaald van 34 naar 9 procent.’
Harry Wagemakers zien ze niet terug bij het waterschap?
‘Nee hoor. Ik kom hoe dan ook niet terug als heemraad, maar tot het einde van deze periode blijf ik in het algemeen bestuur zitten. Ik ben door 19.000 mensen gekozen, en dat gooi ik niet zomaar overboord. Ik ben niet rancuneus. Ik hoop dat het bestuur bij de komende verkiezingen fors verjongt. In het algemeen bestuur zitten nu mensen die onvoldoende digitaal vaardig zijn. Die willen alles nog op papier krijgen! Zo kun je vandaag de dag geen waterschap besturen.’
Reacties: 3
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Ik zie 2 richtingen. De 1e is het activeren van het Integraal Afwegings Kader. Het Rijks kwaliteits- en integriteitsinstrument voor goede wet- en regelgeving en beleid. Onder druk van de politieke partijen in de 2e Kamer, is het gebruiken van dit instrument een farce geworden. Alle landelijke puinhoop dossiers zijn terug te voeren op het negeren van het IAK.
Hans Bekkers schreef over de morele buikpijn die rijksambtenaren voelen. Die pijn verdwijnt als sneeuw voor de zon als politici, ook gekozen politici, gedwongen zijn om de handelen en besluiten op basis van het IAK.
https://www.binnenlandsbestuur.nl/carriere/gewetensnood-ambtenaren-bij-beleid-rijk#comment-127332
De 2e richting is het strikt voorschrijven en handhaven van de Algemene Beginselen van Behoorlijk Bestuur voor alle individuen die betrokken zijn bij bestuurlijke besluitvorming.
Slechts via deze richtingen is het Free Riders gedrag van bestuurders, gekozen politici en belangenvertegenwoordigers, inclusief de informele niet georganiseerden, in te perken.
Het Free Rider gedrag voert Nederland regelrecht naar een juridisering van de samenleving. Stavros Zouridis waarschuwt daarvoor. Die juridisering staat voor het grootschalig exclusief denken van grote groepen individuele burgers, van georganiseerde burgers, van individuele bedrijven, van georganiseerde bedrijven en alles en iedereen die louter en alleen het eigen normen en waardensysteem verplicht aan alle anderen op wil leggen.
Die ontwikkeling is te stuiten door een dominant nationaal normen- en waardensysteem. De grondslagen daarvoor liggen er. Die grondslagen zijn echter de afgelopen 20 jaar door zelfzucht en zelfbelang aan gort gereten met het toeslagenschandaal als voorlopig hoogtepunt. Dat dient te stoppen, er is een fundamentele omslag nodig, dit jaar nog.
Dit is o.a. te bereiken op de volgende manier:
1. stem alleen op een politieke partij die op het dossier bestuurlijke inrichting vernieuwend en innovatief wil denken en op dat gebied wil veranderen (te starten met minder bestuurslagen, kiesdrempels e.d.).
2. mijn indruk is dat het IKA bij het Rijk onvoldoende wordt toegepast. In het stikstof dossier blijkt bijvoorbeeld uit niets dat er bij het Rijk 800 ambtenaren met communicatie bezig zijn. Het overgrote deel van de Gemeenten is met het IKA in ieder geval al jarenlang mijlen verder. Het ministerie van algemene zaken moet dossiers gewoon veel beter coördineren op integraal beleid en richting burgers en bedrijven duidelijk -zo enigszins mogelijk vooraf- communiceren. Een vice minister president, die volledig is vrijgesteld van andere taken, zou bijvoorbeeld deze coördinerende taak kunnen uitvoeren. Ministers opereren nog steeds te veel op hun eilandjes zonder voldoende oog te hebben voor de noodzaak om wetgeving en beleidsstukken integraal op elkaar af te stemmen.
3. De systematiek van de algemene beginselen van behoorlijk bestuur is al minstens 15 jaar geregeld in de Algemene Wet Bestuursrecht (AWB). Iedereen behoort de wet te kennen. Echter het probleem is dat veel politici, maar ook ambtenaren, deze paraplu wetgeving onvoldoende op het netvlies hebben staan of onvoldoende kennis hebben om deze wet correct toe te passen. Overigens is het Belastingrecht van deze wetgeving uitgezonderd (de toeslagen vallen evenwel onder de AWB, hoewel daarover jarenlang tot op het hoogste niveau (kennelijk?) anders werd gedacht. Het (verplicht) volgen van een cursus over deze wetgeving zal/kan uitkomst bieden.
4. De juridisering van de maatschappij is een gevolg van onvoldoende oog hebben voor het creëren van een goede modern functionerende bestuurlijke inrichting met alles wat daar verder bij hoort (zie pt. 1). Onvoldoende innovatie kan tot zeer negatieve effecten op democratische processen en verhoudingen leiden. De voorbeelden krijgen we bijna dagelijks via de media.