Amsterdamse stroomnet jaren dicht

Grootverbruikers kunnen komende jaren niet aansluiten op het Amsterdamse elektriciteitsnet. Het is vol. In een taskforce zoeken gemeente, de haven en netbeheerders naar een oplossing. 'De ontwikkelingen zijn sneller gegaan dan we in onze studies zagen gebeuren', zegt regiomanager Paul van Engelen van Liander.

Wachtlijst

Voor bedrijven, scholen en gezondheidsinstellingen die zich in Amsterdam willen vestigen is een aansluiting op het elektriciteitsnet niet meer vanzelfsprekend. Het elektriciteitsnet is zó vol dat in een groot deel van Amsterdam grootverbruikers op een wachtlijst bij netbeheerder Liander belanden. Tientallen klanten staan op die lijst, die elke week groeit.

Extreem hard

‘De vraag naar elektriciteit in Amsterdam is snel extreem hard gestegen. Het elektriciteitsnet in vrijwel de hele stad heeft bijna of helemaal zijn maximale capaciteit bereikt’, waarschuwt Daan Schut, chief transition officer van moederbedrijf Alliander. Voor veel elektriciteitsstations in de hoofdstad is congestie afgekondigd: onderzoek moet duidelijk maken of met kunst- en vliegwerk toch nog aansluitingen mogelijk zijn. Voorlopig kunnen grootverbruikers dus niet aansluiten. Zij zijn aangewezen op een aggregaat of uitstel van bouwplannen.

Woningbouwplannen

De krapte op het stroomnet kan de woningbouwplannen in congestiegebied Amsterdam-Noord (25.000 woningen) flink in de war gooien. Wat is een woonwijk zonder winkels, scholen en maatschappelijke voorzieningen, vraagt wethouder energietransitie en RO Marieke van Doorninck (GroenLinks) zich af. ‘Met alleen woningen bouwen kan de gebiedsontwikkeling geen doorgang vinden.’ En bedrijven die denken neer te strijken in de haven van Amsterdam, vrezen naar elders te moeten uitwijken, zegt Dorine Bosman, chief investment officer van Port of Amsterdam (POA).

Duizend transformatorhuisjes

Om tegemoet te komen aan de groeiende stroomvraag investeert Liander komende vijf jaar 1 miljard euro in het Amsterdamse netwerk. Er komen zeventien nieuwe verdeelstations, elf bestaande stations worden uitgebreid. Tot 2030 moet er in Amsterdam ruimte gevonden worden om duizend transformatorhuisjes bij te plaatsen, en de schop gaat in de grond om kilometers elektriciteitskabel te trekken. Van Engelen verwacht dat in 2027 de grootste problemen voor Amsterdam zijn opgelost.

Datacenters

Intussen blijft de energievraag doorgroeien. De belasting van het elektriciteitsnet zal in 2050 3 tot 4,5 keer zo groot zijn als in 2019. Dat komt onder andere door elektrificering van bijvoorbeeld busmaatschappijen die laadstations bouwen. Datacenters zien de regio Amsterdam als hotspot. Een gemiddeld datacenter heeft de stroomconsumptie van een kleine stad. Vorig jaar was de groei al goed te zien. De grootverbruikersklanten die zich in 2021 bij Liander meldden, vroegen ­opeens vier keer zo veel stroom als in de jaren daarvoor.

Voorlopers

Alles bij elkaar opgeteld kunnen die ontwikkelingen flink wat zand in de motor van de energietransitie gooien. ‘Grote bedrijven in de haven die de stap van fossiel af naar elektrificering willen zetten, zouden kunnen zeggen: zolang die congestie er nog is, nemen we die stap niet. Terwijl ze er wel klaar voor zijn’, vreest wethouder Van Doorninck. ‘Dat zou vreselijk zijn. Dat zijn de voorlopers die je juist zou ­willen ondersteunen.’

Selffulfilling prophecy

Wat niet helpt is dat praten over krapte werkt als selffulfilling prophecy. Schut: ‘We zien dat er bedrijven zijn die veel meer capaciteit contracteren dan ze daadwerkelijk nodig hebben.' Volgens Van Engelen zijn klanten na afkondiging van congestie in Amsterdam-Noord en Havengebied steeds meer en vroeger vermogen gaan vragen. Van Doorninck: ‘Wat we graag zouden willen is dat je met bedrijven kunt kijken: hoe kun je ervoor zorgen dat je die zekerheid wel hebt, maar niet per definitie die maximale aanvraag doet?’

Oplossingen moeten komen van een taskforce van gemeente Amsterdam, Liander, Tennet en POA. Die richt zich allereerst op uitbreiding van het net. Van Engelen: ‘Door kortere lijnen te organiseren, denken we die besluitvorming te kunnen versnellen.’ Ook kijkt de taskforce of ze vraag en aanbod beter op elkaar kan afstemmen en of er een streep kan door de landelijke regel die bepaalt dat netbeheerders aanvragers moet aansluiten volgens ‘wie het eerst komt, het eerst maalt’. Als een casino en een school beide wachten op een aansluiting, dan moet de school voorrang krijgen, vindt wethouder Van Doorninck.

Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 2 van deze week.