De hinderambtenaar als gemeentelijke processierups
De hinderambtenaar is de gemeentelijke variant op de eikenprocessierups. Ze zijn verspreid over het hele land, hun stekelige opmerkingen zorgen voor flinke overlast en ze zijn lastig te bestrijden.
De hinderambtenaar is de gemeentelijke variant op de eikenprocessierups. Ze zijn verspreid over het hele land, hun stekelige opmerkingen zorgen voor flinke overlast en ze zijn lastig te bestrijden.
Samen vormen ze een krachtige hindermacht voor politici en bestuurders die willen verduurzamen. Moet de VNG met spoed een landelijk coördinatiecentrum opzetten of zijn er andere middelen om deze plaag te bestrijden?
Niemand wil het zijn, maar velen zijn het: hinderambtenaar. Ze starten ieder overleg met een diepe zucht, beginnen elke zin met ‘ja-maar’, kennen alle artikelen van iedere wet uit hun hoofd en komen zelf nooit met een origineel idee. Bij steeds meer collega’s veroorzaken ze rode vlekken en jeukende handen.
Vorige maand hoorde ik een bestuurder verzuchten dat hij op twee niveaus wordt tegengewerkt. Samen met anderen wil hij de baatbelasting inzetten voor gebouwgebonden financiering. Simpel gezegd ruilen mensen hun energierekening in voor een duurzaamheidsbelasting. De experts zijn het erover eens: het middel is financieel, juridisch en praktisch inzetbaar om de verduurzaming van woningen te versnellen. Maar rijksambtenaren vinden dat een oude belasting uit 1920 oneigenlijk gebruikt wordt. En omdat het middel prevaleert boven het doel zijn ze tegen en bieden weerstand. Gelukkig beschikt de gemeente over voldoende autonomie om toch aan de slag te gaan.
Maar dan wordt het pas echt uitdagend, want de ware uitdaging nestelt zich diep in de ambtelijke organisatie. Veel duurzaamheidsambtenaren beschikken niet over de juiste kwalificaties om een vuist te maken en laten zich snel klempraten door vastgeroeste routine-ambtenaren die obstructie tot kunst verheffen. Vaak zijn het mensen die handelen uit angst voor hun baan en daarom voor iedere kans op verandering weer een nieuw probleem bedenken. Ze sidderen voor no-regret maatregelen en wachten liever eindeloos op de heilige graal.
Hoe voorkom je dat je groene kruistocht eindigt in hun stekels? Hebben ze dan geen natuurlijke vijand, een gemeentelijke variant op de koolmees, zeg maar? Die is er, dat zijn alle wethouders samen. Ambtenaren eigenen zich te veel macht toe en remmen daarmee duurzame ambities. Wethouders zijn belangrijk als brug tussen de politiek en de ambtenaar. Als zij druk zetten op verduurzaming dan wordt dwarsliggen een stuk moeilijker. Lijn de wethouders op met kennis en zit als wethouder samen met de ambtenaar aan tafel. Maar de vijand is sluw en gedijt bij verzuiling en versnippering. Werk daarom niet solistisch, maar val als groep aan. Bundel kennis, budgetten en energie en werk als een goed geolied apparaat samen. Want alleen dan houden de stekeligheden vanzelf op.
Duurzame innovatie bereiken we niet met de kaasschaaf, excelpolitiek of oeverloos polderen. Echte vergroening bereik je met omdenken: niet met redeneren vanuit bestaande kaders en regels, maar door vrijdenken. Als vernieuwing altijd binnen de regels moet passen, verandert er maar weinig. Regels volgen vanzelf en mogen niet langer misbruikt worden door een pervasieve hindermacht. Wees alert op de ambtelijke processierups en zet deze zo snel mogelijk buiten spel. Dus bestuurlijke koolmezen: eet smakelijk, want volgens de biologen verslinden jullie gemiddeld een slordige 400 rupsen per week!
René Notenbomer
Lees hier meer columns van René Notenbomer
Reacties: 17
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Ik heb maar 1 advies aan die groep hinderambtenaren: Blijf zitten, tot de allerlaatste dag tot je AOW krijgt.
Het is inderdaad een hoekig stuk en het vraagt wellicht ook om een dito reactie.
Echter in uw reactie een vergelijking trekken met vluchtelingen, werkelijk?
en de opmerking: "..bestaande kaders en regels worden verdacht gemaakt.." is een typerende juristen reactie (ik behoor er zelf toe).
Zoals ik het stuk lees gaat het om de interpretatie en eventuele toepassingen van bestaande kaders en regels, maar vooral ook om de soms bekrompen rol die collega's spelen. Vanuit mijn functie als ambtenaar herken ik de geschetste problematieken wel degelijk. Je kunt simpelweg niet ontkennen dat keer op keer de gecreëerde koninkrijkjes binnen onze organisaties obstructief handelen en te vaak vernieuwingen verschrikkelijk in de weg zitten.
Het is goed om hier van tijd tot tijd mee geconfronteerd te worden. Uw conclusie dat de schrijver de ambtenaar aan de kant wil zetten is mijns inziens onjuist. Hij waarschuwt terecht voor verzuiling en versnippering. Beter samenwerken tussen politiek en ambtenarij is noodzakelijk.
Ze lopen 20 jaren achter in ontwikkeling, maar weten alles.., maar kunnen eigenlijk niets meer. Ik geef ze zo weinig mogelijk aandacht, maar dan ben ik niet empatisch, toon geen interesse in hun. Een waardeloze manager.. Dat klopt! Heb ik ook niet. ik stop mijn energie liever in de positieve collega’s die wel vooruit willen en zich willen ontwikkelen.. dat zijn heerlijke mensen, waar ik graag ondersteuning aan geef..