Personeelstekort extra bedreiging voor Omgevingswet

De invoering van de Omgevingswet per 1 januari 2023 hangt mede aan een zijden draadje vanwege het toenemende tekort aan ict-ers en ambtenaren op ruimtelijk en juridisch gebied bij gemeenten. Dat vergroot de toch al flinke zorgen bij de Eerste Kamer over de haalbaarheid van de door minister De Jonge gewenste invoeringsdatum van de nieuwe wet.

Harde informatie

Dat bleek tijdens een dinsdag gehouden mondeling debat van de Eerste Kamer met de minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening. De minister wil, ondanks de breed gedragen twijfels in de Senaat, per se vasthouden aan invoering van de Omgevingswet over een half jaar. De Eerste Kamer gaf hem te verstaan daar pas definitief over te willen oordelen als er meer harde informatie op tafel ligt over de stand van zaken qua voorbereiding. Gemeenten zouden er nog niet klaar voor zijn.

Software

D66-Eerste Kamerlid Carla Moonen refereerde aan een recent onderzoek in de regio Eindhoven, waaruit blijkt dat 18 van de 21 gemeenten achter liggen op schema en nog steeds geen omgevingsplan hebben gemaakt. Ook Saskia Kluit van GroenLinks zei signalen te ontvangen van gemeenten dat het ze niet lukt omgevingsplannen te maken. Er zijn er volgens haar momenteel pas 12 gereed. Dat alles heeft er veelal mee te maken dat op lokaal niveau de benodigde software nog niet voorhanden is. Volgens De Jonge hebben de meeste overheden en overheidsinstanties die er mee moeten gaan werken – naast gemeenten zijn dat provincies, waterschappen en omgevingsdiensten – hun zaken wel al goeddeels op orde. Voor gemeenten die nog niet zover zijn, is er volgens hem een werkbaar alternatief systeem.

Capaciteitsprobleem

Door vast te houden aan 1 januari 2023 als invoeringsdatum wil De Jonge bovendien druk houden op het invoeringstraject. Anders lopen gemeenten volgens hem het risico ict’ers en medewerkers ruimtelijke ordening, waar veel vraag naar is op de krappe arbeidsmarkt, kwijt te raken. Van een tekort aan personeel op het cruciale pad is volgens Kamerlid Peter Nicolaï (PvdD) overigens nu al sprake bij gemeenten. En dat niet alleen; hij krijgt ook signalen van grote capaciteitsproblemen bij stedenbouwkundige bureaus die gemeenten hebben ingeschakeld om de nieuwe werkwijze te implementeren. ‘Die zitten net als gemeenten eveneens aan hun taks’, aldus Nicolaï.

Applausmachine

Dat directeuren van omgevingsdiensten en koepelorganisaties als VNG en IPO wel zeggen klaar te zijn voor invoering per 1 januari 2023 zegt volgens Nicolaï niet zoveel. ‘Dat zijn niet degenen die het moeten uitvoeren’, aldus de senator. ‘Dus waarom geen enquête gehouden onder ambtenaren van gemeenten en omgevingsdiensten die met de Omgevingswet moeten werken? Dan weet je hoe het er echt voor staat.’ De minister zegde de Eerste Kamer toe zo’n enquête te laten houden onder medewerkers die direct met de wet van doen hebben. ‘Maar het moet geen klaag-maar-raak onderzoek worden’, aldus De Jonge. ‘Maar ook geen applausmachine’, reageerde PvdA-Eerste Kamerlid Mary Fiers.