De invloed van de landbouwlobby is niet zo groot, zegt minister Harbers

'Landbouwlobby schrapte maatregelen uit nieuw landbouwbeleid rijk', kopte onderzoeksplatform Investico begin maart dit jaar. 'Minister zwicht voor landbouwlobby en schrapt belangrijke maatregelen tegen de droogte', meldde De Gelderlander. 'Landbouwlobby liet maatregelen uit nieuw waterbeleid van het Rijk afzwakken', voegde dagblad Trouw toe.

De drie media publiceerden elk hetzelfde artikel vanuit een gezamenlijke mediaproductie, over de invloed van met name de agrarische organisatie LTO op het nieuwe waterbeleid van minister Harbers van Infrastructuur en Waterstaat. Harbers maakte zijn beleid wereldkundig in zijn Kamerbrief van november 2022, over het voorop stellen van 'water' en 'bodem' in de ruimtelijke ordening.

Verontrust over de landbouwlobby

Twee Kamerleden van Volt stelden na het lezen van het artikel een reeks Kamervragen, nadrukkelijk verontrust over een mogelijk te grote invloed van de landbouwlobby. De reactie op die Kamervragen heeft Harbers nu gegeven. Tegelijk maakt hij de documenten openbaar waarin de inbreng staat van LTO en het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK).

Harbers benadrukt dat goed beleid alleen tot stand kan komen als vooraf met belanghebbenden gesproken wordt. Ook het Interprovinciaal Overleg (IPO), de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), de Unie van Waterschappen (UvW), de Deltacommissaris en de koepel van drinkwaterbedrijven Vewin kregen de kans om van zich te laten horen, schrijft hij.

Het was geen geheim

Overigens was het geen geheim dat LTO, en ook het ministerie van Landbouw, hun vingerafdruk hebben achtergelaten op het beleid van Harbers. Dat was al in de ambtelijke beslisnota benoemd, die tegelijkertijd met de Kamerbrief in november verscheen. Op pagina 5 staat daarin dat in de Kamerbrief een eerder opgeschreven verbod is geschrapt. Het ging hier om een verbod op grondwaterwinning in de nabije omtrek van verdroogde Natura 2000-gebieden. Ook teruggenomen werd een vergunningsverplichting voor kleine grondwateronttrekkingen. Beide aanpassingen vonden plaats na een verzoek van LTO en het ministerie van Landbouw.

Grote grondwateronttrekkingen zijn wél vergunningsplichtig, op basis van de Waterwet en de Wet natuurbescherming (ter bescherming van natuurgebieden).

Het protest was breder

Ook drinkwaterbedrijven zouden problemen hebben gekregen als er een verbod was ingesteld op het winnen van grondwater in de nauwe omtrek van Natura 2000-gebieden, benadrukt Harbers. Acht van de tien drinkwaterbedrijven hebben al reductieconvenanten met provincies afgesloten, met oog op natuurbescherming, waardoor ze minder kunnen winnen dan ze nodig hebben. Dit stond in een recent rapport over drinkwatervoorziening van het RIVM.

Tevens laat de minister weten dat de Unie van Waterschappen eveneens erop tegen is alle grondwateronttrekkingen vergunningsplichtig te maken. Het gevolg: een 'grote inspanning', terwijl voor een beter zicht op de onttrekkingen ook volstaan kan worden met het meet- en registratiesysteem dat Harbers nu invoert.

Verzilting

In de nu vrijgekomen documenten valt op dat LTO het 'zeer zorgelijk' vindt dat Harbers geen extra inspanning wil leveren om verziltende gebieden te helpen met zoetwater. Dit is precies waarover al twee keer een open brief verscheen van de Vereniging van Zeeuwse Gemeenten en waterschap Scheldestromen. De Zeeuwse overheden zeggen niet zonder hulp van Den Haag het probleem van de verzilting van landbouwgebieden te kunnen bolwerken.

Verhoging van de grondwaterstand

Ook de geplande verhoging van de grondwaterstand in veenweidegebieden, om de uitstoot van CO2 tegen te gaan, beviel LTO absoluut niet. 'Dit gaat grote impact hebben in de Veenweidegebieden, zoals aangegeven in ons overleg van vanmiddag', schrijft de agrarische organisatie. 'Hiermee wordt de land- en tuinbouw op de veenweide sterk belemmerd, zo niet onmogelijk gemaakt.'

Toch is die gewraakte zinsnede woord voor woord overeind gebleven in de Kamerbrief van november vorig jaar. Daarin staat nog steeds: 'We bewegen toe naar een grondwaterstand van 20 cm tot 40 cm onder maaiveld, afhankelijk van de bodemcompositie, omstandigheden van het watersysteem en de behoeften van het gebied. Hiermee wordt bereikt dat bodemdaling wordt geminimaliseerd en uitstoot van broeikasgassen wordt gereduceerd.'