Wolf wacht bed van regels

Provincies werken aan een herziene versie van het ‘draaiboek wolf’, nu het roofdier bijna 150 jaar nadat het dier in Nederland was uitgeroeid terug is.

In Friesland, Groningen, Overijssel, Gelderland en Limburg zijn de afgelopen maanden meerdere wolven gesignaleerd. Maar Drenthe spant de kroon. Alleen al in maart en april zijn er negen wolven gezien, waarvan zeker twee verschillende wolven schapen hebben aangevallen.

Spookverhalen
Gedeputeerde Henk Jumelet (CDA) van onder meer landbouw en natuur zit enigszins in een spagaat tussen zijn beide portefeuilles. ‘De een ziet het als een bedreiging en vreest schade aan zijn schaapskuddes. De ander ziet het als een succes van het natuurbeleid. Ik heb er als bestuurder geen emoties bij. We moeten ons goed voorbereiden’, zegt Jumelet. ‘We moeten geen spookverhalen en geen sprookjes à la Roodkapje vertellen, maar gedegen kennis verspreiden over de wolf’, aldus Jumelet.

Maar boeren zijn niet blij met de terugkeer van het roofdier. ‘Wij vinden Nederland te druk voor de wolf. Recreatie, infrastructuur, bebouwing en ook landbouw maken Nederland niet geschikt’, zegt Maarten Leseman, woordvoerder van LTO Nederland, ronduit. Is er echter een maatschappelijk draagvlak te vinden voor een welkom terug van de wolf, dan wil LTO zich constructief opstellen, verzekert Leseman. ‘Wij willen dan een goede schadevergoeding voor getroffen schapenhouders.’

Verminderen overlast
Van nature zijn de wolf en de mens allerminst vijanden, zegt Hugh Jansman, wild-ecoloog bij Wageningen Univerity & Research (WUR). ‘Niet voor niets is de hond een gedomesticeerde wolf. Wolven vallen geen mensen aan. En schapen zijn niet hun hoofdvoedsel, zo is de ervaring in Duitsland.’

Die wijsheid staat ook in het Draaiboek Wolf, dat in 2015 door het Interprovinciaal Overleg (IPO) is opgesteld. Alleen solitaire wolven doden schapen, vooral omdat ze het gebied niet kennen en voor een gemakkelijke prooi gaan, zo is te lezen. Eenmaal niet meer alleen, maar samen in een roedel, voeden wolven zich met zwijnen, herten, bevers en hazen. Ze kunnen dan dus de overlast van deze dieren verminderen.

Beslissingen burgemeesters
Het wolvendraaiboek moet de provincies helpen bij de terugkeer van de wolf. De provincies onderscheiden vijf fasen, van fase 1 (af en toe een zwervende wolf), via fase 2 (wolf zoekt territorium), fase 3 (een territoriaal wolvenpaar), fase 4 (het paar heeft jongen) tot fase 5 (tien jaar na de voortplanting). Op dit moment wordt het draaiboek herschreven, want de meldingen van zwervende solitaire wolven en de schadeclaims van gedode schapen zijn zo talrijk, dat Nederland al aan fase 2 van het draaiboek toe lijkt te zijn. Expert Jansman van WUR vindt het verstandig om het draaiboek verder uit te schrijven. ‘Burgemeesters zullen steeds vaker beslissingen moeten nemen, en een goed draaiboek voorkomt dat ze daarbij ad-hoc te werk aan en minder aan sentimenten van de bevolking toegeven.’

Schadepreventie
Tegelijk kan het draaiboek het draagvlak bij boeren en burgers doen toenemen. Jansman: ‘De overheid moet actief en open over de wolf communiceren, zowel met de burgers als met de boeren.’ Maurice la Haye van Wolven in Nederland denkt dat fase 2 in het draaiboek meer aandacht en geld voor communicatie betekent en ook voor beschermingsmaatregelen om de naar schatting 800.000 schapen in Nederland te beschermen. Ook in Limburg vindt gedeputeerde Hubert Mackus (CDA) van onder meer landbouw en natuur dat we met de wolf moeten leren leven. ‘Het is onvermijdelijk dat er in de schapenhouderij veranderingen in de bedrijfsvoering worden doorgevoerd, gericht op preventie van schade. Denk aan het  ’s nachts ophokken van schapen, het gebruik van elektrische afrasteringen en kuddebewakingshonden. Het is belangrijk daar op tijd mee te beginnen.’

In de herziene versie van het wolvendraaiboek moet ook duidelijk worden in hoeverre de provincies gaan meebetalen aan de voorzieningen die de boeren moeten treffen. Maar daarover wil niemand uitspraken doen.

Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 11 van deze week (inlog)