‘Business as usual’ is niet langer een optie wat water betreft

We leven in een tijd van hevige wereldwijde concurrentie voor toegang tot energie, grondstoffen en nieuwe technologieën. Daarom hebben we een mentaliteitsverandering nodig over de toegang tot water. ‘Business as usual’ is niet langer een optie. Water is een strategische hulpbron voor onze veiligheid.

Het staat echter onder enorme druk. We krijgen steeds meer met overstromingen en droogte te maken. De waterkwaliteit verslechtert als gevolg van vervuiling en klimaatverandering. Van land tot oceaan is onze waterkringloop stuk. Tegelijkertijd vormt water de kern van de groene transitie en een concurrerend Europa. De behoefte aan water neemt toe. Het is de primaire hulpbron die wordt gebruikt om groene waterstof te produceren. De productie van batterijen is een zeer waterintensief proces. Datacentra hebben miljoenen liters water nodig om onze digitale economie draaiende te houden.

Als allereerste Eurocommissaris die verantwoordelijk is voor water plaats ik water daarom hoog op de agenda van de Europese Commissie. Later dit jaar presenteer ik een EU-waterstrategie. Als eerste stap hebben we de situatie van rivieren, overstromingen en zeebeheer in de lidstaten geanalyseerd om de problemen in kaart te brengen en samen naar oplossingen te zoeken.

De bevindingen in ons rapport zijn duidelijk. Onze wateren zijn verontreinigd, zowel zoet- als zeewater. Onze watervoorziening wordt bedreigd. Het risico op ernstige overstromingen is groot. Minder dan 40 procent van de oppervlaktewaterlichamen in de EU bevindt zich in een goede ecologische toestand, wat betekent dat er sprake is van geringe mate van verstoring door menselijke activiteit. En net iets meer dan 25 procent is in goede chemische toestand, wat betekent dat de drempelwaarden voor gevaarlijke stoffen niet worden overschreden. Kwik en andere giftige stoffen zijn een belangrijke bron van verontreiniging. PFAS in water geeft in veel lidstaten ook aanleiding tot grote bezorgdheid onder de bevolking.

Hoewel de afgelopen jaren in Europa enige vooruitgang is geboekt, is er nog veel werk aan de winkel. Er bestaat geen uniforme aanpak van waterbeheer. Elk land bevindt zich in een andere situatie. In Nederland – een land dat al eeuwen tegen het water vecht en wereldleider is op het gebied van watermanagement - zien we dat ondanks alle inspanningen het oppervlaktewater en grondwater niet in goede staat verkeren, door vervuiling als gevolg van intensieve landbouw, hoge bevolkingsdichtheid en industrie. De landen aan de Middellandse Zee staan voor andere uitdagingen dan Scandinavië. Alle lidstaten moeten meer doen om hun watersystemen te beschermen, efficiëntie van waterverbruik te garanderen, vervuiling en klimaatverandering aan te pakken en overstromingsrisico’s te beheren.

Op basis van onze rapporten doen we een oproep om input te leveren. Ik ben ervan overtuigd dat onze burgers, bedrijven en overheden op alle niveaus veel innovatieve ideeën hebben waarop we kunnen voortbouwen. Dit wordt meegenomen in de EU-waterstrategie, die later dit jaar zal worden gepresenteerd. Onze doelstellingen zijn duidelijk.

Ten eerste, de watercyclus herstellen en beschermen. Met inclusief beheer, geavanceerde infrastructuur en oplossingen gebaseerd op de natuur, op basis van publieke en particuliere financiering.

Ten tweede, een concurrerende en circulaire watereconomie in de EU helpen. Er zijn veel innovatieve watertechnologiebedrijven in Europa en 40 procent van de octrooien voor waterbeheer worden in de EU verleend. We moeten dat potentieel zowel in eigen land als op de wereldmarkt vergroten.

Ten derde, zorgen voor schoon water voor iedereen. Uiteindelijk hebben we allemaal schoon water nodig: burgers, bedrijven, industrie en boeren. Om waterstress te verminderen, waterzekerheid te geven en onze waterindustrie concurrerender te maken moet iedereen meedoen.

In de wereldwijde wedloop om hulpbronnen moet Europa het voortouw nemen bij de overgang naar een samenleving die slim omspringt met water.

Jessika Roswall, Eurocommissaris voor Milieu, Waterweerbaarheid en een Concurrerende Circulaire Economie