Bestaande bouw in één klap van het gas af met bodemenergie

Na een renovatie het comfort en de lagere energierekening van een nieuwbouwwoning ervaren in een bestaande woning, én het energielabel in één klap verbeteren van E naar A+++ of zelfs A++++. Dit scenario klinkt bewoners en woningcorporaties als muziek in de oren. Bodemenergie maakt het mogelijk.

Woningcorporaties staan voor grote uitdagingen rondom het verduurzamingsvraagstuk. Het plan van aanpak voor het verduurzamen van de woningportefeuille is voor iedere corporatie anders. De Noord-Hollandse woningcorporatie Wooncompagnie, met zo'n 14.000 woningen in bezit, begon de verduurzamingsslag een aantal jaren geleden met vooral heel veel kleine maatregelen bij zoveel mogelijk woningen. De eerste stap daarbij was het isoleren van de woningen binnen de bestaande schil. Deze sprong in het isoleren van het woningbezit nam alvast een flinke energiebesparing met zich mee. De volgende zet was het plaatsen van zonnepanelen en inmiddels is ook de stap naar het plaatsen van (bodemenergie) warmtepompen gemaakt.

Commissie van bewoners betrokken bij keuze bodemenergie

Een praktijkvoorbeeld van deze verduurzamingsslag is een renovatieproject van Wooncompagnie in Petten. Daar zijn in 2023 een dertigtal woningen voorzien van een nieuwe, geïsoleerde schil, nieuwe kozijnen en een vernieuwd dak. Dankzij deze maatregelen waren de woningen ook klaar voor de all-electric toepassing van een warmtepomp, oftewel om compleet van het gas af te gaan.

Vervolgens moest er een keuze gemaakt worden in het soort warmtepomp, waarbij de keuze is gevallen op een bodemenergie warmtepomp. Bij het maken van deze beslissing werd de woningcorporatie bijgestaan en geadviseerd door verschillende partijen, waaronder het betrokken installatiebedrijf. Zij presenteerden een inventarisatie van verschillende oplossingen. Uit de bijbehorende kosten-batenanalyse bleek dat een bodemenergie warmtepomp op de wat langere termijn voordeliger was. De grotere investering aan het begin verdien je dankzij lagere onderhoudskosten namelijk weer terug. Daarnaast zijn de energielasten lager, dankzij het hogere rendement.

Er werd een bewonerscommissie in het leven geroepen, die onder andere mocht meebeslissen over de warmtepompkeuze. Zij hebben zich zeer nadrukkelijk bemoeid met het renovatieplan, om het ook echt het plan van de bewoners te maken. Jos Koks, de eigenaar van betrokken installatiebedrijf KTI Installatietechniek, legt uit hoe de bewonersvereniging is betrokken bij de keuze voor het soort warmtepomp: “Een van de opties was een lucht/water-warmtepomp met een buitenunit. Daar hebben mensen soms vooroordelen over, bijvoorbeeld dat die geluid maakt en in de weg staat. We zitten hier ook dicht aan de kust en de zoute zeelucht maakt een buitenunit minder wenselijk. Daar heb je met een bodemenergie warmtepomp allemaal geen last van. Die gaat mooi de grond in, je ziet er niets meer van. Daarnaast levert het een beter rendement op en lagere woonlasten. Uiteindelijk had bodemenergie de voorkeur van de bewonerscommissie. Dat heeft ervoor gezorgd dat de bewoners met meer enthousiasme hebben ingestemd met het totale plan.”

Bewoners ervaren meer wooncomfort en lagere lasten

Bij het renovatieproject in Petten heeft elke woning zijn eigen individuele bodembron gekregen. Daarvoor moest in elke tuin geboord worden. Dat was voor sommige bewoners wel even schrikken. Bewoner en lid van de bewonerscommissie Arnold Gronert legt uit dat de installateur deze schrik met wat meer uitleg kon wegnemen. “Vanaf begin was het de insteek om van het gas af te gaan. Daar zijn we ook voor gegaan, en toen kwam de installateur in beeld om uit te leggen wat dat ging betekenen. Toen kwamen ook die bodemboringen aan de orde. Dat heeft hij aan de bewoners uitgelegd met een filmpje. De eerste reactie was een beetje huiverig, omdat we het systeem van bodemenergie met zo'n bodemboring niet kenden. Wat een boer niet kent, dat vreet hij niet, zeggen we dan. Maar Jos heeft ons ervan kunnen overtuigen dat het voor dit project een hele goede oplossing was. Ze konden bijvoorbeeld kosten besparen door de boor in te huren en in één keer bij alle huizen langs te laten gaan.”

Na de eerste huiverige reactie zijn de bewoners nu blij met het comfort en de lagere energierekening. De warmtepomp zorgt er namelijk voor dat energie uit de bodem opgewaardeerd wordt en kan hiermee de woning op lage temperaturen zeer efficiënt verwarmen.

De bewoners hebben inmiddels de eerste winter in hun gerenoveerde huizen doorgemaakt en zijn erg blij met hun fors lagere energierekening. “We betaalden erg veel aan gas en elektra, vorig jaar zo’n 299 euro per maand. Nu krijgen we van de energiemaatschappij elke maand een overzichtje. In de maand maart was de opbrengst van de zonnepanelen gelijk aan onze energiekosten. Dat scheelt een eind”, vertelt Arnold Gronert. Ook in het wooncomfort van voor en na de renovatie zit een verschil als tussen hemel en aarde, geeft zijn vrouw Rineke aan: “Nu kun je in de winter ’s morgens naar beneden lopen en is het overal een aangename temperatuur. Dat is een comfort wat we voor die tijd helemaal niet kenden, dus daar zijn we heel blij mee!”

Ondanks de stevige ingrepen die gedaan zijn, kijken Arnold en Rineke Gronert samen met veel genoegen terug op het renovatieproces: “Op het moment dat de renovatie bezig is, weet je ook dat het allemaal tijdelijk is en dat het uiteindelijk ook weer goedkomt.”