Brabant: grenzen dicht voor varkens

Noord-Brabant telt al jaren verreweg de grootste concentratie varkens van alle provincies in Nederland. Toch is het aantal dieren sinds 1 januari 2008 verder toegenomen. De hoeveelheid varkensrechten steeg met 6 procent; het aantal varkens lag in 2009 op bijna 5,5 miljoen. Het Landbouw-Economisch Instituut had eerder becijferd dat deze groei pas in 2018 zou zijn bereikt.

In 2008 werden dierrechten vrij verhandelbaar. Tot dat moment was Nederland ingedeeld in drie compartimenten: de concentratiegebieden Oost (Gelderland, Overijssel) en Zuid (Limburg, Noord-Brabant), en de rest van het land. Op grond van de Meststoffenwet mochten dierrechten niet worden verplaatst naar concentratiegebieden, of tussen concentratiegebieden onderling.

De compartimentering werd destijds afgeschaft op voorstel van Tweede Kamerlid Ger Koopmans (CDA ). Doordat dierrechten in de ene regio duurder waren dan in de andere, was volgens hem sprake van ‘een ongezonde situatie’: varkenshouders in dure regio’s waren geneigd hun rechten te verkopen, om vervolgens in een goedkoper gebied een nieuw bedrijf te beginnen, aldus Koopmans. Eerder zorgde het afschaffen van de compartimentering voor onrust in Overijssel, toen Brabantse varkenshouders aanvragen indienden voor de bouw van megastallen in deze provincie. Dit leidde tot verzet bij zowel lokale bestuurders, als omwonenden en milieugroepen.

De provincie Noord-Brabant gaat nu aan het ministerie van Landbouw vragen om de in 2008 geschrapte compartimentering opnieuw in te voeren voor zuidelijk Nederland. ‘De groei van de veestapel is onverwacht en het is noodzakelijk om maatregelen te nemen’, schrijven GS in een voorstel dat vandaag in Provinciale Staten wordt behandeld.

Plafond

‘We hebben de afgelopen jaren een behoorlijke handel in dierrechten gezien’, zegt CDA-gedeputeerde Ruud van Heugten (Ruimtelijke Ontwikkeling, Reconstructie) in een toelichting. ‘We willen nu graag een algemeen plafond aan dierrechten voor onze provincie. Dan blijft de druk van buitenaf beperkt. Dat kan ons helpen bij de sturing van ontwikkelingen.’

Een formeel verzoek vanuit Brabant is op voorhand niet kansloos, blijkt uit de reactie van Van Heugtens partijgenoot Ger Koopmans. ‘Natuurlijk zijn we bereid om nog eens na te denken over die compartimentering’, zegt het CDA -Kamerlid desgevraagd. ‘Daar zijn we nooit te beroerd voor, zolang een nieuw besluit de duurzame ontwikkeling van de sector maar niet in de weg staat.’

Het ministerie van Landbouw ‘kan niet vooruitlopen’ op het Brabantse verzoek, laat een woordvoerder weten. Bijkomende factor is dat wettelijk is vastgelegd dat het systeem van dierrechten in 2015 helemaal wordt afgeschaft. Brabant houdt er rekening mee dat dit kan leiden tot een nieuwe toestroom van varkens. Voor het provinciebestuur is dit reden te meer om nu al een strikter beleid te gaan voeren voor de intensieve veehouderij. Al heeft vooral de uitbraak van de Q-koorts hierbij een grote rol gespeeld.

Volgens Van Heugten wil Brabant nieuwe vestiging van grote veehouderijen voortaan alleen nog toestaan voor eigen ondernemers. Boeren die afkomstig zijn van buiten de provincie, worden geweerd. Daarnaast wordt gevraagd om herinvoering van de compartimentering, om te voorkomen dat Brabantse boeren elders varkensrechten opkopen en op die manier steeds verder kunnen uitbreiden.

Ook beperkt Brabant de maximale bebouwingsmogelijkheden in zogeheten landbouwontwikkelingsgebieden. Veehouderijen, die hier het primaat hebben, mogen groeien tot maximaal 3 hectare, waarbij 20 procent van het bouwblok moet worden gereserveerd voor groen. Netto kan de bebouwing op een bedrijf dus maximaal 2,4 hectare omvatten. Daarnaast brengt Brabant het aantal landbouwontwikkelingsgebieden terug van 48 naar maximaal 34. De provincie verbiedt bovendien dat in een stal dieren worden gehouden op meer dan één verdieping. Alleen pluimvee mag in meer etages worden gehuisvest.

De vanwege de Qkoorts opgelegde bouwstop voor geiten- en schapenhouderijen wordt met 2 jaar verlengd. Alleen voor landbouwontwikkelingsgebieden geldt deze bouwstop niet. Met de nieuwe maatregelen hoopt de provincie tegemoet te komen aan de toenemende politieke en maatschappelijke onrust rond megastallen.

Ook is het nieuwe beleid volgens gedeputeerde Van Heugten ingegeven door de wens om het dierenwelzijn en de veiligheid te verbeteren. Het beleid rond de intensieve veehouderij is in Brabant mede actueel door de indiening van een burgerinitiatief tegen megastallen. Provinciale Staten vergaderen daar vandaag over.