Betere besluiten met Waardenkaart RO

Wat willen de politieke partijen met ruimtelijke ordening, op welke drijfveren zijn hun argumenten gebaseerd? Het lectoraat Area development van Windesheim geeft met de Waardenkaart Ruimtelijke Ordening inzicht in 23 politieke kernwaarden die politici drijven bij besluiten over gebiedsontwikkeling.

Heftige discussies

Lector Willem Buunk, tevens VVD-raadslid in Utrecht, ervoer het zowel als politicus als planoloog: Discussies over bouwplannen en natuurgebieden zijn vaak heftig, moeilijk tot compromissen te brengen en kennen steevast verliezers.

Altijd weer die buurtwinkel

Nu hij de Waardenkaart Ruimtelijke Ordening heeft gemaakt, begrijpt hij waarom. ‘Als je gewend bent aan het filosofisch jargon, is dit een eyeopener: Je hoeft je nooit meer af te vragen waarom die SP’er elke keer weer over de buurtwinkels begint. Niet omdat zijn broer er een heeft, maar omdat een SP’er naar de stad kijkt vanuit de politieke waarde ‘Geborgenheid’; de ingerichte ruimte is overzichtelijk, veilig en eenvoudig.’

Vijf drijfveren

Standpunten op het politieke speelveld van ruimtelijke ordening komen voort uit vijf drijfveren (normatieve posities), zoals Zorg & Empathie, Zuiverheid & Schoonheid en Loyaliteit & Trots, elk met achterliggende waarden. Zo kan een pleidooi voor duurzaamheid bij de ene partij voortkomen uit de waarde ‘harmonie’, die staat voor ecologisch evenwicht balans tussen ruimte voor mens, dier en natuur. Voor de andere partij gaat duurzaamheid over de waarde ‘bescherming’ van wat kwetsbaar is.

Betere besluiten

‘Als je begrijpt welke waarden en drijfveren ten grondslag liggen aan de mening van een politieke tegenstander, of aan de zorgen van een burger, en als die allemaal naar voren kunnen worden gebracht, kun je een beter debat voeren. Ja, zelfs betere besluiten nemen’, is de overtuiging van Buunk.

Professionals raken blind

Hij hoopt dan ook dat de Waardenkaart een bruikbaar hulpmiddel zal blijken voor professionals die zich bezig houden met ruimtelijke ordening. ‘Zij moeten erop bedacht zijn dat zij vaak in hetzelfde politieke kader zitten als hun bestuurder. Daardoor kunnen ze blind raken voor andere normatieve kaders.’

Ver af van bewoners

Hij noemt een voorbeeld. ‘Besluiten die te maken hebben met de ecologische hoofdstructuur worden vanuit ons vakgebied sterk gestuurd door de waarde ‘diversiteit’. Dat staat heel ver af van de beleving van inwoners, die worden gedreven door ‘eigenheid’, de identiteit van hun woongebied. Je kan uitleggen over soortenrijkdom tot je een ons weegt en dat de heg die opa door nog geplant heeft niet thuishoort in de streek. Maar dan zul je nooit raken aan wat die bewoners drijft: Zij zijn hier geboren en willen bewaren wat er altijd is geweest.’

Twee dominante drijfveren

De studie voor de Waardenkaart leverde meer inzichten op. Het blijkt dat beleidsmakers twee dominante drijfveren hebben en dat de drijfveer Loyaliteit en Trots niet als relevant wordt gezien. Terwijl die voor sommige politieke partijen – PVV, SP, VVD – en voor veel burgers wel belangrijk is.

Schutteren

Volgens Buunk is het democratisch onwenselijk dat beleidsmakers bepaalde drijfveren links laten liggen. ‘Bovendien is het dom om je niet voor te bereiden op die categorie argumenten, waarvan je weet dat ze op een informatieavond op tafel zullen komen. Daarom zie je die ambtenaren dus zo staan te schutteren.’