BBB-bestuurders niet op hun gemak met stop transitiefonds

‘Eén ding is duidelijk: dat veel onduidelijk is.’ Zo vat de Groningse BBB-gedeputeerde Henk Emmens de verwarring samen die er in de provincies leeft sinds de publicatie twee weken geleden van het Hoofdlijnenakkoord. Hieruit bleek dat het Transitiefonds, met 20 miljard voor het landelijk gebied, wordt geschrapt. Dat terwijl de provincies herhaaldelijk om dit geld hebben gevraagd. Onder de betrokken gedeputeerden zitten veel provinciebestuurders van de BBB.

Afgelopen woensdagochtend legden rijksambtenaren van het ministerie van LNV aan de betrokken gedeputeerden uit wat het Nationaal Programma Landelijk Gebied nu nog waard is. De conclusie sinds gisteren: de doelen van het NPLG blijven overeind, maar de bekostiging op de iets langere termijn is onduidelijk. Het is wachten op de komst van de nieuwe landbouwminister.

Financieringsprobleem

De GroenLinks-gedeputeerde Berend Potjer vertelde gistermiddag over de vergadering met het ministerie tijdens een statenvergadering in de provincie Zuid-Holland. ‘De financiering van de gebiedsprocessen is voor korte termijn nog wel geborgd, maar voor langere termijn is dat een aandachtspunt’, zei hij.

Potjer: ‘Eigenlijk alle provincies gaan door met de gebiedsprocessen, en alle provincies zitten met dat financieringsprobleem. Daarover gaan we in gesprek met het rijk. Het rijk heeft aangegeven dat in ieder geval de eerste tranche van de financering van de koploperprojecten doorgaat. De tweede tranche wordt binnenkort beschikt, en dan moeten de Eerste en Tweede Kamer nog instemmen. Het hoofdlijnenakkoord neemt als uitgangspunt de voorjaarsnota, waardoor de uitvoeringskosten voor de provincies in principe komend jaar geregeld zijn.’

Ook Groningen zet de gebiedsprocessen voort, vertelt gedeputeerde Emmens. Hij doelt op intensieve gesprekken tussen boeren, terreinbeheerders en natuurorganisaties in zeven Groningse deelgebieden over landbouw en natuur. Het eindrapport wordt in september door de provinciale staten behandeld.

Definitiekwestie

Emmens is blij met de vijf miljard die het Hoofdlijnenakkoord tot en met 2030 reserveert, bedoeld voor innovatie in de landbouw, een opkoopregeling en de problemen in de mestmarkt. Ook komt er vanaf 2026 500 miljoen per jaar voor agrarisch natuurbeheer. Toch zit ook hierin onduidelijkheid. ‘Het is allemaal een definitiekwestie: wat is bijvoorbeeld innovatie in de landbouw?’, zegt de gedeputeerde. ‘Leg het maar uit. Ik weet niet echt waar ik aan toe ben.’

Bovendien heeft het NPLG ook klimaat- en waterdoelen. Het akkoord van de nieuwe coalitie geeft geen helderheid over de financiering daarvan.

Meerdere BBB-gedeputeerden in de provincies zijn niet op hun gemak met de onduidelijkheid van het hoofdlijnenakkoord. Gedeputeerde Femke Wiersma is binnen het Interprovinciaal Overleg (IPO) de voorzitter van de bestuurscommissie landelijk gebied. Ze zegt zich zorgen te maken over de financiering, en wacht het gesprek met de nieuwe landbouwminister af.

Geen knaken, geen taken

De Overijselse BBB-gedeputeerde Maurits von Martels laat weten: ‘Zonder knaken geen taken. Daarom hebben we het provinciaal programma landelijk gebied (PPLG) maar even on hold gezet. We wachten af wat er op ons af komt.’ Alle provincies balen volgens BBB-gedeputeerde Jan Klopman in Flevoland over de onzekerheid. Over zijn eigen positie: ‘Wij zitten niet heel erg goed in de slappe was. We gaan met de nieuwe minister kijken wat we overeind kunnen houden.’

Afgelopen bracht het IPO nog het statement naar buiten dat ‘de middelen uit het transitiefonds landelijk gebied onmisbaar’ zijn. In de bestuurscommissie landelijk gebied van het IPO zitten dertien gedeputeerden van de BBB.

17 miljard voor opkoop

Tijdens het Kamerdebat vorige week over het hoofdlijnenakkoord verdedigde BBB-partijleider Caroline van der Plas het schrappen van het Transitiefonds met de opmerking dat het merendeel, 17 miljard euro, geoormerkt was voor het opkopen van boeren. ‘Dat was helemaal niet voor het perspectief van de boeren, maar om boeren uit te kopen. Maar vijf miljard zou naar het boerenerf gaan.’

Hiermee verwees Van der Plas naar de indicatieve verdeling van het fonds in de budgettaire bijlage bij het coalitieakkoord van het nu demissionaire kabinet. Daarin staat inderdaad dat 16,4 miljard euro tot 2035 was bedoeld voor het eerste spoor van het fonds: opkoop, financiële afwaardering van grond, evenals een klein deel voor de Kaderrichtlijn Water. Zie de tabel hieronder, uit die bijlage.

Destijds werd nog uitgegaan van een transitiefonds van 25 miljard, wat later 24,3 miljard werd en waarvan begin dit jaar 20 miljard over was.

CDA-Kamerlid Henri Bontenbal vroeg Van der Plas tijdens het Kamerdebat vorige week: ‘Wat gaan we tegen al die provincies zeggen?’ Haar antwoord: ‘De nieuwe minister van Landbouw gaat hiermee aan de slag. Zeker blijft er geld over.’