Vliegwiel voor duurzaamheid

Hoewel het dankzij het Hoogwaterbeschermingsprogramma lijkt alsof alle dijken in Nederland op de schop gaan, zijn grote dijkwerken geen dagelijkse kost. We ontwerpen een dijkversterking met een horizon van 50 jaar. De ervaring leert dat in die levensduur een tot twee grote operaties aan de dijk worden verricht. Uiteraard doen we dat onderhoud tegenwoordig met de gevolgen van klimaatverandering en stijgende zeespiegel scherp op het netvlies.

Ondanks de lage frequentie hebben ingrepen aan de dijk grote impact op de omgeving zeker met de extra veiligheid die klimaatverandering afdwingt. Omdat de invloed op het landschap aan weerszijde van de dijk groot kan zijn, moeten we de kansen pakken om die omgeving zo duurzaam mogelijk te herinrichten. Noem het een integrale scope: de dijk als vliegwiel, een katalysator om ook de extra omgevingswensen duurzaam in vervulling te laten gaan.

Multifunctionele dijk

Het ideaal is een zwaan-kleef-aan-effect waarbij de dijk het startpunt kan zijn voor natuurherstel, een zoetwaterbuffer, groene energie, CO2-opvang en verbetering van de biodiversiteit. Kortom: de duurzame dijk als een multifunctionele dijk.

Helemaal nieuw is dit denken niet, maar door die parallelle processen actief te stimuleren en samenwerking op te zoeken valt er nog veel te winnen. Daarnaast zijn biodiversiteit en circulariteit nieuwe aandachtspunten waar wij als dijkenbouwers een belangrijke rol in kunnen spelen.

Klei van dichtbij

Om maximaal rendement uit de duurzame dijk te halen moeten we opnieuw kijken naar tradities die zijn geworteld in regelgeving en protocollen. Grondgestuurd ontwerpen in plaats van normgestuurd. Zo transporteren al decennia lang streng genormeerde dijkenklei van de een naar de ander kant naar het land.

Bij de Brede Groene Dijk die volgend langs de Dollard wordt aangelegd wordt lokale klei gebruikt die is gerijpt uit baggerspecie uit de Eems-Dollard. Twee vliegen in een klap: afval wordt bouwstof. Drie eigenlijk want dankzij klei-van-dichtbij worden veel transportkilometers en uitstoot vermeden.

Elektrificatie

Om uitstoot te vermijden investeren aannemers steeds meer in elektrisch aangedreven machinerie. In potentie maakt dat het grondverzet lichter en minder vervuilend, maar uiteraard heb je er een flinke back-up batterijcapaciteit nodig om het verzet gaande te houden. Opdrachtgevers als Rijkswaterstaat kunnen de ontwikkeling en inzet van elektrisch materieel bespoedigen door een aangepaste waardering en beloning.

Landbouw & energie

In onze denktank trokken de landbouwvertegenwoordigers aan de bel. Die zouden best wat meer betrokken willen worden. Dijkversterking is vaak dijkverbreding en dan dat gaat regelmatig ten koste van landbouwgrond. Om het rendement en omzet op minder hectares te garanderen willen boeren graag meedenken, bijvoorbeeld over de aanleg van zoetwaterbuffers achter de dijk.

Ook relatief nieuw is de vraag of en hoe de dijk een rol kan spelen in de energietransitie. Blauwe energie van de Afsluitdijk is zo’n innovatie. Door het zoute en zoete water langs membranen te voeren ontstaat er een spanningsverschil dat wordt omgezet in elektrische energie. Bij zeedijken kun je nadenken over zonnepanelen op de dijk, windmolens in de kustverdediging en ook CO2-opslag zou ook een vinkje moeten zijn in het denk- en ontwerpproces.

Net zero wereld versnellen

Samen met partners en opdrachtgevers in de bouwsector verkenden we tijdens de Paris Proof Innovation Challenge de mogelijkheden om de transitie naar een Net Zero wereld te versnellen. In drie inspirerende en creatieve sessies focusten we op de verduurzaming van drie typen assets. De dijk als vliegwiel voor duurzaamheidswensen van de omgeving is een van de assets. Lees ook:

Wat is de verborgen waarde van duurzame gebouwen? Lees het blog Paris Proof Paspoort ontmaskert gebouwen die snel in waarde kunnen dalen van Niels van Geenhuizen van Arcadis.

Hoe zien duurzame bruggen van de toekomst eruit? Ontdek verschillende circulaire ontwerpen in het blog Bruggen naar de toekomst van Esther Heijink van Arcadis.

Marco Veendorp, Senior Adviseur Waterveiligheid