Isolatiekansen en -opgaven in beeld

Gemeenten staan voor de opgave om te helpen woningen energiezuiniger en toekomstbestendiger te maken, energiearmoede te bestrijden, en om over stappen op schone vormen van energieverbruik. Woningisolatie speelt hierin een centrale rol.

Dit biedt kansen, maar geeft ook veel vragen. Waar is isolatie het hardst nodig? Wat zijn de hieraan gerelateerde kosten en baten? Wie heeft de meeste ondersteuning nodig voor realisatie? Hoe moet dit in de praktijk worden gebracht? Kunnen er ook andere doelen worden meegenomen in deze opgave?

Deze vragen speelden ook bij de gemeente Amsterdam. Voor deze vooruitstrevende en grote gemeente heeft Arcadis | Overmorgen samen met CE Delft onderzoek gedaan naar de isolatieopgave in de Amsterdamse woningvoorraad.

Isolatieoffensief Amsterdam

In ons onderzoek is gekeken naar de Amsterdamse woningvoorraad in relatie tot de isolatieopgave. Bij ongeveer 356.000 woningen is verdere energiebesparing door isolatie wenselijk. Echter, niet alle woningen die geïsoleerd kunnen worden hebben ook een (zeer) hoge warmtevraag. Uit ons onderzoek volgt dat de relatieve warmtevraag de beste indicatie geeft van de meerwaarde van isolatie. Arcadis | Over Morgen heeft hierin begeleid met projectleiding, het maken van GIS-analyses en het doorrekenen van de woningvoorraad. Daarbij hebben we in kaart gebracht in welke gebieden in de stad meer focus nodig is op isoleren. Met andere woorden: waar bevinden zich de woningen met een hoge tot aanzienlijke hogere warmtevraag dan gemiddeld? Dit hebben we bepaald door de isolatieopgave van alle Amsterdamse woningen door te rekenen. Daarvoor hebben we gebruik gemaakt van een nieuw model van PBL en dit aangepast op de Amsterdamse situatie. Daarnaast hebben we op basis van een drietal bestaande studies gekeken waar de sociaal-maatschappelijke urgentie het hoogst is. De combinatie van deze twee uitkomsten geeft inzicht in de focusgebieden voor isolatie. Het blijkt dat in de stadsdelen Zuidoost, Noord en Nieuw-West de middelhoge en hoge isolatieopgave grotendeels samenvalt met buurten met (zeer) veel of grote sociaal-maatschappelijke opgaven.

Ook is inzicht verkregen in de kosten en potentiële besparingen voor een tweetal isolatieniveaus (voorbereid op verwarming met 70oC of 50oC) en zijn koppelkansen op het gebied van circulariteit en klimaatadaptatie in kaart gebracht.

Tot slot zijn er scenario’s uitgewerkt waarin woningen tot verschillende isolatieniveaus worden gebracht. In het eerste scenario volgt de woningisolatie de Transitievisie Warmte, in het tweede scenario het Rijksbeleid (volgens de Standaard voor woningisolatie) en in een ambitieus scenario worden alle woningen verregaand geïsoleerd (50 graden ready). Er zijn aanzienlijke verschillen tussen het Transitievisie-warmte scenario en het Rijksbeleidscenario met betrekking tot het isolatieniveau van woningen in Amsterdam. In het Transitievisie-warmte scenario wordt 95% van de woningen naar 70 graden ready geïsoleerd. In het Rijksbeleidscenario is dat 51%. Met behulp van deze drie verschillende scenario’s kan een idee gevormd worden hoe het besparingspotentieel in Amsterdam kan worden benut. Tot slot zijn isolatietempo’s in kaart gebracht die nodig zijn om beleidsdoelen te behalen.

Op basis van ons onderzoek heeft de gemeente Amsterdam een Uitvoeringsplan Isolatieoffensief voor 2024-2026 opgesteld.